Ynys fwyaf y Philipinau yw Luzon a'r pwysicaf o ynysoedd y wlad yn nhermau gwleidyddiaeth ac economeg. Yn ogystal, mae'n enw ar un o dri grŵp o ynysoedd yn y Philipinau, gyda Visayas a Mindanao. Mae ynysoedd Luzon yn cynnwys ynys Luzon ei hun, ynghyd â grwpiau'r Batanes a Babuyan i'r gogledd, ac ynysoedd Catanduanes, Marinduque, Masbate, Romblon, a Mindoro i'r de. Yn y gorffennol roedd Luzon yn rhanedig yn dywysogaethau Mwslemaidd a theyrnasoedd bychan paganaidd, a arferent fasnachu gyda Maleisia, India, Japan a Tsieina cyn i reolaeth Sbaen ar y Philipinau gael ei sefydlu. Luçonia neu Luçon oedd yr enw a ddefnyddwyd gan y fforwyr Ewropeaidd cynnar a Luçoes oedd eu henw am y trigolion. Dan reolaeth Sbaen, daeth Luzon i gael ei galw yn Nueva Castilla (Castille Newydd). Lleolir Manila, prifddinas y Philipinau, ar ynys Luzon.

Luzon
Delwedd loeren o ynys Luzon
Mathynys Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlLuzón Edit this on Wikidata
Poblogaeth53,336,134 Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC+08:00 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynoly Philipinau, Luzon Edit this on Wikidata
Gwlady Philipinau Edit this on Wikidata
Arwynebedd109,965 km² Edit this on Wikidata
Uwch y môr2,922 metr Edit this on Wikidata
GerllawY Cefnfor Tawel Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau16°N 121°E Edit this on Wikidata
Map
Lleoliad ynys Luzon yn y Philipinau

Gyda arwynebedd o 104,688 km sgwâr, Luzon yw'r ynys 17fed fwyaf yn y byd a'r pedwerydd fwyaf o ran poblogaeth gyda 46,228,000 yn byw yno. Yn ogystal â Manila, mae'r dinasoedd yn cynnwys Dinas Quezon, y ddinas fwyaf ar yr ynys. Mae'n ynys fynyddig lle ceir Mynydd Pulag, Mynydd Pinatubo, Mayon, a Llosgfynydd Taal, yr enwocaf o losgfynyddoedd Luzon. I'r gorllewin o ynys Luzon ceir Môr De Tsieina (Môr Luzon yw'r enw am y rhan ohono sydd yn nyfroedd y Philipinau), i'r dwyrain ceir Môr y Philipinau, ac i'r gogledd ceir Culfor Luzon.

Siaredir sawl iaith yn Luzon, yn cynnwys Tagalog, Ilocano, Kapampangan, Bicol, a Pangasinense. Yn ogystal, mae nifer o bobl yn medru'r Saesneg; mae Sbaeneg yn llai cyffredin erbyn heddiw.

Gweler hefyd

golygu
  Eginyn erthygl sydd uchod am y Philipinau. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.