Na Hearadh
Y rhan ddeheuol o ynys fwyaf Ynysoedd Allanol Heledd yw Na Hearadh (Saesneg: Harris). Gelwir y rhan ogleddol yn Leòdhas (Saesneg:Lewis). Roedd y boblogaeth yn 2001 yn 3,061; y prif sefydliad yw An Tairbeart neu Tairbeart na Hearadh, Saesneg:Tarbert, lle cellir cael fferi i Uig ar ynys Skye.
 | |
| Math | gorynys  |
|---|---|
| Poblogaeth | 1,916 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ynysoedd Allanol Heledd |
| Gwlad |  Yr Alban |
| Arwynebedd | 401 km² |
| Cyfesurynnau | 57.92139°N 6.82944°W |
| Cod OS | NB155005 |
| Cod post | HS3 |
 | |
Ystyrir Sant Kilda (40 milltir i’r gogledd-ddwyrain) ac ynys Rockall, sydd yn 230 milltir i’r gorllewin o Uibhist a Tuath yn rhan o plwyf Na Hearadh.
Ar y cyfan mae Na Hearadh yn fwy mynyddog na Leòdhas, ac yma mae'r copa uchaf ar Ynysoedd Allanol Heledd, sef An Cliseam, 799 medr. Mae gan yr ynys amrywiaeth o fywyd gwyllt ac mae'n un o gadarnleoedd iaith Gaeleg yr Alban, gyda thua 60% o'r boblogaeth yn siarad Gaeleg fel iaith gyntaf a thua 70% a rhyw wybodaeth o'r iaith. Presbyteriaeth yw'r brif grefydd, ac mae cadw'r Sul yn parhau i fod yn bwysig yma. Mae'r ynys yn enwog am y brethyn "Harris tweed", ond ar Leòdhas y gwneir y rhan fwyaf ohono bellach. Mae arddangosfa yn Drinisiadar gyda arddangosiadau o’r crefft.[1]. Mae siop gwerthu Harris Tweed yn An Tairbeart. Mae hefyd distyllfa, lle crëir whisgi.[2]
Mae An Tairbeart ar culdir rhwng gogledd a de Na Hearadh. Mae’r gogledd yn fwy mynyddog na’r de, ac mae pont yn cysylltu Ynys Scalpay (Sgalpaigh na Hearadh gyda Na Hearadh. Mae nifer o draethau i’r de o An Tairbeart ar ei arfordir gorllewinol sydd yn denu ymwelwyr i’r ynys.[3]. Maent yn cynnwys traethau Losgaintir, Seilebost, Borve, Northton a Sgarasta.
Cysylltir Na Hearadh gyda Ynys Skye gan fferi o An Tairbeart i Uig. Mae fferi arall yn mynd o An Tòb (Saesneg: Leverburgh) i Ynys Beàrnaraigh o le mae ffordd yn arwain at Uibhist a Tuath.[4]
-
An Cliseam o'r Abhainn Mharaig, ger y briffordd i Leòdhas -
Traeth Losgaintir
-
Fferi An Tairbeart - Uig
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Mark Rowe, Outer Hebrides: The Western Isles of Scotland, from Lewis to Barra (Bradt Travel Guides, 2017)
- ↑ Gwefan visitouterhebrides.co.uk
- ↑ Gwefan scotlandinfo.eu
- ↑ Gwefan Caledonian MacBrayne