Oliver 'Tuku' Mtukudzi

Oliver "Tuku" Mtukudzi
Oliver "Tuku" Mtukudzi
Y Cefndir
Ganwyd	Medi 22, 1952; Highfield, Harare, Simbabwe
Tarddiad	Siona, Simbabwe
Bu farw	23 Ionawr 2019 (66 oed); Harare
Math o Gerddoriaeth	Afro Jazz
Offeryn/nau	Guitâr
Cyfnod perfformio	1977-2019
Gwefan	tukutribute.com

Roedd Oliver 'Tuku' Mtukudzi (22 Medi 1952 – 23 Ionawr 2019) yn gerddor boblogaidd o Simbabwe. Roedd hefyd yn ddyn busnes ac ymgyrchydd hawliau dynol a Llysgennad Ewyllus Da UNICEF yn neheudir Affrica. Fe'i ystyrir ef yn un o eiconau enwocaf a mwyaf dyladwadol ei wlad gan ganu am faterion pwysig fel AIDS.^[1]

Bywgraffiad

Ganwyd Mtukudzi yn Hughfield, ghetto o Harare, prifddinas Simbabwe, a adnabyddwyd fel Salisbury yn ystod y cyfnod trefedigaethol. Fe'i ganed yn i llwyth y Korekore, o linach Nzou Samanyanga, sy'n rhan o genedl y Siona (Shona) - mwyafrif pobl Simbabwe.

Roedd yn canu yn yr iaith Siona prif iaith frodorol Simbabwe, Ndebele, ail iaith frodorol fwyaf y wlad sy'n debyg iawn i isiZulu ac yn Saesneg. Roedd yn dad i bump o blant.

Cerddoriaeth

Adnabwyd ef fel "Tuku" a dechreuodd ganu yn 1977 gyda'r grŵp Wagon of Wheels, gyda Thomas Mapfumo. Roeddent yn canu cân boblogaidd o'r enw Dzandimomotera ("Mae'n hwyl"). Ymunodd Mtukudzi â'r tîm o'r farn mai Mahube fydd yn cwrdd â cherddorion yn veku i'r de o Affrica.

Roedd Mtukudzi yn un o'r cantorion mwyaf enwog yn Simbabwe a thramor. Wedi'i eni ar ffurf rekore, Elephant disgynydd Yn manyanga. Gelwir y cerddoriaeth a ganwyd ganddo yn "Tuku Music". Teithiodd a bu'n perfformio dramor gan gynnwys ym Mhrydain, yr Unol Daleithiau a Chanada lle roedd llawer o bobl wedi ei amgylchynu.

Yn ystod y flwyddyn ariannol hon ac yn rheol yn Simbabwe, Tuku canu'r gân Ndakuvara ("Fe'i anafwyd"). Mae'r gân hon yn sôn am aflonyddwch dynol yn ôl gwleidyddiaeth. Tynnodd sylw hefyd at gân arall Bvuma Wasakara (cyfieithad bras, "rydych yn hen") yn 2001 sy'n annog henoed i roi'r gorau i lywydyddu i roi lle i'r ieuenctid arwain.

Un o'i ganeuon enwocaf a mwyaf dylanadol a chwarewyd ar draws gorsafoedd radio Affrica oedd Todii oedd yn galw ar i bobl gymeryd gofal a rhagofalu rhag dal y clefyd AIDS.^[2]

Oliver Mtukudzi yw un o gantorion enwog Simbabwe; gan gynnwys Alick Macheso, Charles Charamba, Olivia Charamba, Pardon Mutsago, Mercy Holy, Joyce Simeti ac eraill. Sefydlodd Academi Gerddorol er mwyn ceisio hybu a chefnogi cerddorion ifanc yn Simbabwe.^[3] Bu hefyd yn cyd-ganu gydag enwogion canu Affricanaidd eraill megis Ladysmith Black Mambazo a'u cân Hello my Baby am y ddinas Durban.^[4] a'r cerddor jazz o Dde Affrica, Hugh Masekela a'r Mwana Wa Mai a ganwyd gan y gantores o Simbabwe, Berita.^[5]

Marwolaeth

Bu farw ar 23 Ionawr 2019 mewn clinic yn Harare, prifddinas Simbabwe o salwch wedi dioddef o Diabetes. Trwy gyd-ddigwyddiad rhyfeddol, roedd ei farwolaeth union flwyddyn wdi marwolaeth Hugh Masekela, trwmpedwr a chanwr a adnabyddwyd fel 'Tâd Jazz De Affrica' a oedd yn gyfaill i Tuku ac a wnaeth hefyd ddefnyddio ei gerddoriaeth er mwyn lledu neges wleidyddol - yn erbyn Apartheid yn achos Masekela.

Disgograffi

1978 Ndipeiwo Zano (yakatsikiswa zvakare 2000)
1979 Chokwadi Chichabuda
1979 Muroi Ndiani?
1980 Africa (yakatsikiswa zvakare 2000)
1981 Shanje
1981 Pfambi
1982 Maungira
1982 Please Ndapota
1983 Nzara
1983 Oliver's Greatest Hits
1984 Hwema Handirase
1985 Mhaka
1986 Gona
1986 Zvauya Sei?
1987 Wawona
1988 Nyanga Yenzou
1988 Strange, Isn't It?
1988 Sugar Pie
1989 Grandpa Story
1990 Chikonzi
1990 Pss Pss Hallo!
1990 Shoko
1991 Mutorwa
1992 Rombe
1992 Rumbidzai Jehova
1992 Neria Soundtrack
1993 Son of Africa
1994 Ziwere MuKobenhavn
1995 Was My Child
1996 Svovi yangu
1995 The Other Side: Live in Switzerland
1997 Ndega Zvangu (yakatsikiswa zvakare 2001)
1998 Dzangu Dziye
1999 Tuku Music
2000 Paivepo
2001 Neria
2001 Bvuma (Tolerance)
2002 Shanda soundtrack
2002 Vhunze Moto
2003 Shanda (Alula Records)
2003 Tsivo (Revenge)
2004 Greatest Hits Tuku Years
2004 Mtukudzi Collection 1991-1997
2004 Mtukudzi Collection 1984-1991
2005 Nhava
2006 Wonai
2007 Tsimba Itsoka
2008 Dairai (Believe)
2010 Rudaviro
2010 Kutsi Kwemoyo
2011 Rudaviro

Ffilmograffi

Jit - (cyf. Michael Raeburn, 1990)
Neria - (cyf. Goodwin Mawuru, awdur Tsitsi Dangarembga, 1993). Serennodd Mtukudzi yn y ffilm a sgwennodd y gerddoriaeth iddi.
Shanda - (cyf. John a Louise Riber, 2002, rev. 2004)^[6]
Sarawoga - 2009, ysgrifennwyd gan Elias C. Machemedze, cyfarwyddwyd gan Watson Chidzomba a cynhyrchwyd gan Oliver Mtukudzi, a sgwennodd y trac miwsig i'r ffilm hefyd.
2012 Nzou NeMhuru Mudanga DVD - recordiad byw o'r sioe, a perfformiad a wnaeth gan Tuku a'i fab, Sam, wythnosau cyn marwolaeth ei fab.

Cyfeiriadau

Dolenni allanol

[1] ttps://edition.cnn.com/2019/01/23/africa/oliver-mtukudzi-zimbabwe-died/index.html

[2] ttps://www.pri.org/stories/2019-01-23/zimbabwes-oliver-tutu-mtukudzis-career-spanned-four-decades-and-67-albums

[3] ttps://www.youtube.com/watch?v=t3nU6JuVVo0

[4] ttps://www.youtube.com/watch?v=nEII2X2SeuE

[5] ttps://www.youtube.com/watch?v=-eIPMr-E7GQ

[6] "Review of Shanda movie at Dandamutande". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-03-10. Cyrchwyd 2019-01-24.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Oliver "Tuku" Mtukudzi

Y Cefndir
Ganwyd	(1952-09-22)Medi 22, 1952 Highfield, Harare, Simbabwe
Tarddiad	Siona, Simbabwe
Bu farw	23 Ionawr 2019(2019-01-23) (66 oed) Harare
Math o Gerddoriaeth	Afro Jazz
Offeryn/nau	Guitâr
Cyfnod perfformio	1977-2019
Gwefan	tukutribute.com