Plaid Werdd Iwerddon

Sefydlwyd Plaid Werdd Iwerddon (Gwyddeleg: Comhaontas Glas, yn llythrennol: "Cynghrair Werdd"; Saesneg: Green Party) yn 1981. Ers 2006 mae iddi natur drawsffiniol gan weithredu yng Ngweriniaeth Iwerddon a Gogledd Iwerddon. Arweinydd y blaid yw Eamon Ryan.

Y Blaid Werdd Comhaontas Glas
Arweinydd	Eamon Ryan TD
Cadeirydd	Roderic O'Gorman
Dirprwy Arweinydd	Catherine Martin TD
Arweinydd y Cynulliad	Steven Agnew Aelod o Gynulliad Gogled Iwerddon
Arweinydd y Seanad	Seneddwr Grace O'Sullivan
Sefydlwyd	1981 (1981)
Pencadlys	16–17 Suffolk Street, Dulyn 2, Iwerddon
Asgell yr ifanc	Young Greens
Rhestr o idiolegau	Byd Gwyrdd Pleidiol i Ewrop
Sbectrwm gwleidyddol	Canol-Chwith
Partner rhyngwladol	Global Greens
Cysylltiadau Ewropeaidd	European Green Party
Lliw	Gwyrdd ac aur
Dáil Éireann	2 / 158
Seanad Éireann	1 / 60
Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)	0 / 18
Cynulliad Gogledd Iwerddon	2 / 90
Llywodraeth leol yng Ngweriniaeth Iwerddon	12 / 949
Llywodraeth leol yng Ngogledd Iwerddon	3 / 462
Seddi Ewrop - Gweriniaeth Iwerddon	0 / 11
Gwefan
www.greenparty.ie

Hanes

Sefydlwyd y blaid ym 1981 fel Plaid Ecolegol Iwerddon (Irish Ecological Party) gan Christopher Fettes. Yn 1983, newidiodd yr enw Saesneg i'r Green Alliance (yn llythrennol Gynghrair Gwyrdd). Ers 1987, enw Saesneg y blaid yw'r Green Party. Ni newidiwyd yr enw Gwyddelig (Comhaontas Glas) ers creu'r blaid ac fe'i defnyddir hyd heddiw.

Bu gan y Gwyrddion gynrychiolaeth mewn llywodraeth leol er 1985; yn y Dáil rhwng 1989-2011; yn Senedd Ewrop rhwng 1994-2004 ac yng Nghynulliad Gogledd Iwerddon ers 2007.

Athroniaeth a Pholisïau Bras

Er mae'r amgylchedd yw prif sbardun wleidyddol y Gwyrddion mae ganddynt bolisïau mewn meysydd eraill. Mae'r rhain yn cynnwys; amddiffyn yr iaith Wyddeleg; tynnu'r oed bleidleisio i 16 oed etholiad uniongyrchol i aelodaeth yr ail dŷ yn y Weriniaeth, y Seanad Éireann, cefnogaeth i iechyd gyhoeddus genedlaethol ac yn erbyn preifateiddio dŵr Iwerddon. Maent hefyd o blaid hawl unigolion angheuol sâl i'r hawl i farw.

Cyfranogiad yn y llywodraeth

O fis Mehefin 14 2007 i Ionawr 23 2011 roedd y Gwyrddion yn rhan o glymblaid y llywodraeth â Fianna Fáil a Progressive Democrats, ac ar ôl hunan-ddiddymu fel plaid, bu'r Gwyrddion yn rheoli gyda Fianna Fáil. Ar yr un pryd, newidiodd cadeirydd plaid y llywodraeth, Trevor Sargent, ei safbwynt. Roedd wedi addo na fyddai'r Gwyrddion yn mynd i lywodraeth gyda Fianna Fáil, ond wedi'r etholiad derbyniodd swydd Weinidog Gwladol dros Fwyd ac Amaethyddiaeth yn y llywodraeth newydd. Mewn cynhadledd arbennig, pleidleisiodd aelodau'r Blaid Werdd dros fynd i llywodraeth gyda FF gan fwyafrif o 86%. Bu Cadeirydd newydd y Blaid, John Gormley, yn Weinidog Amgylchedd a Llywodraeth Leol, tra daeth Eamon Ryan yn Weinidog Cyfathrebu, Ynni ac Adnoddau naturiol. Yn ystod y llywodraeth, roedd gan y Gwyrddion bedwar gweinidog. Yn ogystal â Gormley a Ryan, hwy oedd: Ciarán Cuffe (Gweinidog Gwladol dros Amaethyddiaeth, Trafnidiaeth Gynaliadwy, Cynllunio ac Amddiffyn Henebion) a Mary A. White (Gweinidog Gwladol dros Gydraddoldeb, Hawliau Dynol ac Integreiddio).

Colli ac Ennill Tir

Yn dilyn eu clymblaid gyda FF, collodd y Gwyrddion eu holl seddi yn yr etholiad cyffredinol yn 2011 gan ennill ond 2% o'r bleidlais. Ond enillwyd peth tir yn ôl yn Etholiad Gyffredinol 2016 pan etholwyd 2 aelod i'r Dáil.

Canlyniadau Etholiadol

Dáil Éireann

Etholiad	Seddi enillwyd	±	Safle	Pleidleisiau Dewis 1af	%	Llywodraeth	Arweinydd
Tach 1982	0 / 166		Dim	3,716	0.2%	Dim seddi	Dim
1987	0 / 166		Dim	7,159	0.4%	Dim seddi	Dim
1989	1 / 166	1	6ed	24,827	1.5%	Yr Wrthblaid	Dim
1992	1 / 166		6ed	24,110	1.4%	Yr Wrthblaid	Dim
1997	2 / 166	1	5ed	49,323	2.8%	Yr Wrthblaid	Dim
2002	6 / 166	4	5ed	71,470	3.8%	Yr Wrthblaid	Trevor Sargent
2007	6 / 166		4ed	96,936	4.7%	Clymblaid (FF-GP-PD)	Trevor Sargent
2011	0 / 166	6	Dim	41,039	1.8%	Dim seddi	John Gormley
2016	2 / 158	2	8fed	56,999	2.7%	Yr Wrthblaid	Eamon Ryan

Cynulliad Gogledd Iwerddon

Etholiad	Corff	Seddi enillwyd	±	Safle	Pleidlais Dewis 1af	%	Llywodraeth	Arweinydd
Fforwm Gogledd Iwerddon, 1996	Aelodau Fforwm G.I.	0 / 110		Dim	3,647	0.5%	Dim Seddi	Dim
[[Cynulliad G.I 1998	Assembly	0 / 108		Dim	710	0.1%	Dim Seddi	Dim
2003		0 / 108		Dim	2,688	0.4%	Dim Seddi	Dim
2007		1 / 108	1	6ed	11,985	1.7%	Yr Wrthblaid	Dim
2011		1 / 108		7fed	6,031	0.9%	Yr Wrthblaid	Steven Agnew
2016		2 / 108	1	6ed	18,718	2.7%	Yr Wrthblaid	Steven Agnew
2017		2 / 90		6ed	18,527	2.3%	Yr Wrthblaid	Steven Agnew

Cysylltiadau â'r Undeb Ewropeaidd

Yn wahanol i'r rhan fwyaf o bartïon yn y Blaid Werdd Ewropeaidd, cafwyd adain Ewrosceptig cryf yn y blaid Wyddelig. Yn ystod y refferendwm ar gadarnhau Cytundeb Lisbon yn 2008, ni chymerodd y blaid safbwynt swyddogol gan mai dim ond 63.5% o'r cynadleddwyr a gefnogai'r Cytundeb, sef, llai na'r trothwy gofynnol gan statudau 2/3 y Blaid. Fodd bynnag, yn y refferendwm, pleidleisiodd y Blaid dros fabwysiadu Cytuniad Lisbon gan Iwerddon. Mewn cyngres arbennig ar 18 Gorffennaf, 2009 roedd 2/3 o gynrychiolwyr o blaid cefnogi'r cytundeb (214 ar gyfer, 107 yn erbyn).

Arweinwyr

Hyd nes 2001, nid oedd gan y blaid arweinydd swyddogol.

• Trevor Sargent (2001-2007)
• John Gormley (2007-2011)
• Eamon Ryan (o 2011)

Dolenni

• Gwefan y Blaid Werdd