Mae plymio sgwba (neu ddeifio sgwba) yn ddull o ddeifio tanddwr lle mae'r plymiwr yn defnyddio offer anadlu tanddwr hunangynhwysol (sgwba), sy'n gwbl annibynnol ar y unrhyw gyflenwad arwyneb, i anadlu o dan y dŵr.[1] Daw'r enw "sgwba" trwy Gymreigio'r gair Saesneg "scuba", sydd ei hun yn dod o'r llythrenw S.C.U.B.A: self contained underwater breathing apparatus.

Plymio sgwba
Sgwba-blymiwr hamddenol
Enghraifft o'r canlynolgalwedigaeth Edit this on Wikidata
Mathplymio tanddwr Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Plymiwr yn edrych ar longddrylliad ym Môr y Caribî.

Mae sgwba-blymwyr yn cario ffynhonnell nwy anadlu eu hunain, fel arfer aer cywasgedig.[2] Mae hwn yn caniatáu mwy o annibyniaeth a rhyddid i symud na deifwyr sydd â chyflenwad o'r arwyneb, ac yn caniatáu plymiad sy'n bara'n hirach na deifwyr sy'n dal eu hanadl.

Gellir plymio sgwba'n hamddenol neu'n broffesiynol Mae plymio sgwba proffesiynol yn ymddangos mewn nifer o gymwysiadau, gan gynnwys rolau gwyddonol, milwrol ac wrth ddiogelu'r cyhoedd. Serch hynny mae'r rhan fwyaf o ddeifio masnachol yn defnyddio offer plymio gyda chyflenwad o'r arwyneb pan fydd hyn yn bosib. Yn Saesneg byddwn yn cyfeirio at sgwba-blymwyr sy'n cyflawni gweithrediadau cudd y lluoedd arfog fel frogmen; neu fel arall nofwyr tanddwr, deifwyr ymladd neu nofwyr ymosodol.[3]

Mae sgwba-blymiwr yn symud o dan y dŵr yn bennaf trwy ddefnyddio esgyll sydd ynghlwm wrth eu traed. Gellir hefyd symud trwy ddefnyddio gyriant allanol o gerbyd gyriant plymwyr, neu sled wedi'i dynnu o'r arwyneb.[4] Offer arall sydd ar gael i wella profiad sgwba-blymwyr yw: mwgwd i wella golwg tanddwr, amddiffyniad i'r oerfel, ac offer i reoli hynofedd. Mae rhai sgwba-blymwyr yn defnyddio snorcel wrth nofio ar yr wyneb.

Mae angen i sgwba-blymwyr cael eu hyfforddi gan hyfforddwyr sy'n gysylltiedig â'r sefydliadau ardystio plymwyr, sy'n cyhoeddi'r ardystiadau sydd eu hangen er mwyn plymio sgwba.[5] Mae'r rhain yn cynnwys gweithdrefnau safonol ar gyfer defnyddio'r offer, delio â'r peryglon cyffredinol sy'n gysylltiedig â'r amgylchedd tanddwr, a gweithdrefnau brys ar gyfer hunangymorth a chymorth i blymwyr eraill efallai bydd â phroblemau. Mae lefel sylfaenol o ffitrwydd ac iechyd yn angenrheidiol i fwyafrif o'r sefydliadau hyfforddi, ond bydd angen lefel uwch o ffitrwydd ar gyfer rhai cymwysiadau.[6]

Cyfeiriadau golygu

  1. US Navy (2006). US Navy Diving Manual, 6th revision. Washington, DC.: US Naval Sea Systems Command.
  2. Brubakk, Alf O.; Neuman, Tom S., eds. (2003). Bennett and Elliott's physiology and medicine of diving (5th Rev ed.). Philadelphia, Pennsylvania: Saunders Ltd. ISBN 978-0702025716.
  3. Welham, Michael G. (1989). Combat Frogmen. Cambridge, UK: Patrick Stephens. ISBN 978-1852602178.
  4. Jablonski, Jarrod (2006). "6: The Doing It Right Equipment". Doing It Right: The Fundamentals of Better Diving. High Springs, Florida: Global Underwater Explorers. pp. 75–121. ISBN 978-0971326705.
  5. Staff (1 October 2004). "Minimum course standard for Open Water Diver training" (PDF). World Recreational Scuba Training Council. pp. 8–9. Retrieved 26 January 2018.
  6. Vorosmarti, J.; Linaweaver, P. G., eds. (1987). Fitness to Dive Archifwyd 2008-08-20 yn y Peiriant Wayback.. 34th Undersea and Hyperbaric Medical Society Workshop. UHMS Publication Number 70 (WS-WD) 5-1-87. Bethesda, Maryland: Undersea and Hyperbaric Medical Society. p. 116. Retrieved 7 April 2013.