Prif Weinidog Gogledd Iwerddon
Arweinwyr llywodraeth ddatganoledig neu weithrediaeth Gogledd Iwerddon yw Prif Weinidog Gogledd Iwerddon (Gwyddeleg: Céad-Aire, Saesneg: First Minister, Sgoteg Ulster: Heid Männystèr) a Dirprwy Brif Weinidog Gogledd Iwerddon. Mae'r llywodraeth ei hun yn cael ei ffurfio gan y brif bleidiau yng Nghynulliad Gogledd Iwerddon ac mae'n rhaid i'r brif weinidog a'i ddirprwy fod yn aelodau o'r Cynulliad hwnnw.
| Enghraifft o'r canlynol | swydd, sefydliad y llywodraeth  |
|---|---|
| Math | prif weinidog |
| Dechrau/Sefydlu | 1 Gorffennaf 1998 |
| Yn cynnwys | Prif Weinidog Gogledd Iwerddon, Dirprwy Brif Weinidog |
| Pencadlys | Belffast |
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
| Gwefan | https://www.ofmdfmni.gov.uk/ |
Ers mis Ionawr 2020, Arlene Foster a Michelle O'Neill yw'r Prif Weinidog a'r Dirprwy Brif Weinidog yn ôl eu trefn.
Yn wahanol i'r sefyllfa mewn gwledydd eraill, mae'r un grymoedd yn union gan y Dirprwy Brif Weinidog a'r Prif Weinidog. Ers Cytundeb Gwener y Groglith, rhaid i un fod yn unoliaethydd a'r llall yn genedlaetholwr.
Sefydlwyd y swydd yn 2001 pan ddaeth David Trimble yn brif weinidog cyntaf Gogledd Iwerddon. Bu'r swydd heb ddeiliad o 2002 hyd fis Mai 2007 oherwydd anghydfod gwleidyddol yng Nghynulliad Gogledd Iwerddon. Ar yr 8fed o Fai 2007 apwyntiwyd y Parch. Ian Paisley yn Brif Weinidog. O 5 Mehefin 2008 tan 2016, Peter Robinson oedd y Prif Weinidog gyda Martin McGuinness yn Ddirprwy Brif Weinidog mewn cynllun rhannu grym rhwng yr Unoliaethwyr a'r Gweriniaethwyr. Cymerodd Arlene Foster yr awenau yn 2016, ond roedd y swydd yn wag eto rhwng 2017 a 2020.
Prif Weinidogion golygu
| Gweinidog | Plaid | Dechrau'r swydd | Gadael y swydd | |
|---|---|---|---|---|
| David Trimble | Plaid Unoliaethol Ulster | 2 Rhagfyr 1999 | 11 Chwefror 2000 | |
| Gohirwyd y swydd | ||||
| David Trimble | Plaid Unoliaethol Ulster | 30 Mai 2000 | 30 Mehefin 2001 | |
| Syr Reg Empey (Dros dro) | Plaid Unoliaethol Ulster | 1 Gorffennaf 2001 | 6 Tachwedd 2001 | |
| David Trimble | Plaid Unoliaethol Ulster | 6 Tachwedd 2001 | 14 Hydref 2002 | |
| Gohirwyd y swydd | ||||
| Ian Paisley | Plaid yr Unoliaethwyr Democrataidd | 8 Mai 2007 | 5 Mehefin 2008 | |
| Peter Robinson | Plaid yr Unoliaethwyr Democrataidd | 5 Mehefin 2008 | ||
