Uned brosesu ganolog
Cylchredau electronig o fewn y cyfrifiadur yw'r prosesydd, prif brosesydd neu CPU, sy'n gweithredu'r negeseuon gan y rhaglen gyfrifiadurol.[1] Hon yw prif ran y gyfrifiadur ddigidol sy'n rheoli'r holl beiriant, a gellir cysylltu perifferolion iddi.[2][3][4]
Mae'r uned brosesu ganolog yn gweithredu pob cyfarwyddyd y rhaglen gyfrifiadurol mewn trefn, er mwyn gwneud tasgau elfennol rhifyddol, rhesymegol a mewnbwn/allbwn y system. Defnyddir y term Saesneg central processing unit ers y 1960au. Mae ffurf, dyluniad a'r modd y defnyddir UBG wedi newid ers yr esiamplau cynharaf, ond mae nifer o'r egwyddorion sylfaenol wedi aros yr un peth.
Ymhlith y rhannau pwysicaf o'r CPU mae'r ALU, sef yr uned rhesymeg-rhifyddeg' (arithmetic logic unit) a'r 'gofrestr prosesu' ac uned rheoli.
Microbrosesyddion sydd o fewn y CPU y dyddiau hyn (2019), ac fe'i rhoddir ar un sglodyn cylched gyfannol (IC). Weithiau rhoddir teclynnau eraill ar y sglodyn hwn, yn ychwanegol i'r IC e.e. cof, rhyngwynebau ymylol (y perifferals) a chydrannau eraill. Gelwir dyfeisiau cyfannol yn "ficro-reolyddion" neu "systemau ar sglodyn" (SoC). Mae gan rai cyfrifiaduron brosesydd aml-graidd (multicore), sef un sglodyn gyda dau neu ragor o CPUs a elwir yn "cores"; yn y cyd-destun yma, gellir galw sglodion unigol o'r fath yn "socedau".[5][5]
Mae gan y brosesyddion araeau sawl prosesydd sy'n gweithio gyda'i gilydd yn gyfochrog (paralel), hen un prosesydd canolog. Ceir hefyd y cysyniad o CPUs rhithwir.[6]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Cronfa Genedlaethol o Dermau [central processing unit].
- ↑ (Saesneg) central processing unit (CPU). Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 25 Awst 2014.
- ↑ Weik, Martin H. (1961). A Third Survey of Domestic Electronic Digital Computing Systems. Ballistic Research Laboratory. http://ed-thelen.org/comp-hist/BRL61.html.
- ↑ Kuck, David (1978). Computers and Computations, Vol 1. John Wiley & Sons, Inc. t. 12. ISBN 978-0471027164.
- ↑ 5.0 5.1 Thomas Willhalm; Roman Dementiev; Patrick Fay (December 18, 2014). "Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization". software.intel.com. Cyrchwyd Chwefror 17, 2015.
- ↑ Liebowitz, Kusek, Spies, Matt, Christopher, Rynardt (2014). VMware vSphere Performance: Designing CPU, Memory, Storage, and Networking for Performance-Intensive Workloads. Wiley. tt. 68. ISBN 978-1-118-00819-5.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
