Rheoli data

Mae rheoli data (neu rheoli gwybodaeth) yn ymgorffori pob disgyblaeth academaidd parthed data fel adnodd defnyddiol.

Cysyniad

Cododd y cysyniad o reoli data yn y 1980au, wrth i dechnoleg a thechnoleg gwybodaeth ddatblygu yn fwyfwy digidol. Yn sgil y gallu i gadw gwybodaeth ar ddisgiau a RAM, daeth rheoli data yn bwysicach na'i ragflaenydd, sef 'rheoli prosesau busnes'. Roedd hi bellach yn bosib archwilio data yn fyw, a newidiodd cyfeiriad y rheoli i ansawdd y data yn ogystal â chyflymder trin a thrafod yr wybodaeth.

Pynciau o fewn rheoli data

Ymhlith y pynciau academaidd a astudir o fewn rheoli data mae:

1. Llywodraethiant data (Data governance)
   • Asedau data
   • Llywodraethiant data
   • Ceidwad y data
   • Moeseg data
2. Pensaerniaeth data
   • Pensaerniaeth data
   • Llif data
3. Modelu data a chynllunio
4. Rheoli cronfeydd a storio data
   • Cynnal a chadw data
   • Gweinyddiaeth data
   • Rheolaeth systemau cronfeydd data (Database management system)
   • Cynllunio parhad busnesau (Business continuity planning)
5. Gwarchod data
   • Mynediad at ddata
   • Dileu data
   • Preifatrwydd y data
   • Gwarchod data
   • Ffynhonnell y data
   • Integreiddio data
   • Rheoli'r prif ddata (Master data management)
   • Cyfeiriadaeth
6. Integreiddio data a'r gallu i ryngweithredu
   • Trosglwyddo data (echdynnu, trawsnewid, trosglwyddo a llwytho)
   • Y gallu i ryngweithredu data
7. Dogfennaeth a chynnwys
   • System rheoli dogfennau
   • Rheoli cofnodion
8. Archifo data a deallusrwydd busnes (Data warehousing and business intelligence)
   • Deallusrwydd busnes
   • Dadansoddi data a Cloddio data
   • Archifo data a'r Farchnad ddata (Data mart)
9. Metadata
   • Rheoli metadata
   • Metadata
   • Canfod metadata
   • Cyhoeddi metadata
   • Cofrestrau o fetadata
10. Ansawdd y data
    • Glanhau data
    • Cywirdeb y data
    • Cyfoeth y data
    • Ansawdd y data
    • Sicrhau dnsawdd data (Data quality assurance)

Defnydd

O ddydd i ddydd, mae'r defnydd o'r term rheoli data, yn araf yn cael ei ddisodli gan reoli gwybodaeth (information a knowledge). Yn y 2010au, fodd bynnag, dychwelodd y gair 'data', yn ôl i'r ffasiwn, gyda Wicidata, Metadata, Big data a Chloddio data.

Ceir sawl canolfan rheoli data, bellach, a godwyd yn unswydd ar gyfer y gwaith hwn.

Gweler hefyd

• Data agored