Rhyw
- Cyfeiria'r erthygl hon at y cysyniad biolegol o ryw. Gweler hefyd cenedl (rhyw), cyfathrach rywiol.
Deuoliaeth fiolegol rhwng gwryw a benyw yw rhyw; mae'r gair hefyd yn golygu pa un ai 'benyw' neu 'gwryw' yw'r person neu'r anifail, a cheir rhai yn y canol rhwng y ddau begwn. Yn wahanol i organebau sy'n atgenhedlu'n ddi-ryw, mae rhywogaethau a rhennir yn wrywaidd a benywaidd yn atgenhedlu wrth i ddau unigolyn gyfrannu celloedd arbenigol o'r enw 'gametau, sy'n cynnwys DNA, i greu unigolyn newydd.[1]
Mae'r bod dynol gwryw yn cario cromosomau XY, fel arefr, a'r fenyw yn cario cromosomau XX. Mae systemau eraill ar gael e.e. mae adar yn cario cromosomau ZW a phryfid yn defnyddio system X).
Mae'r gametau sy'n caeul eu gwneud gan organeb yn wahanol o fenyw i wryw. Mae'r fenyw yn creu gametau benywaidd: ofwm neu wy a'r gwryw yn creu gametau gwrywaidd: sberm mewn anifail a paill mewn planhigyn. Weithiau mae unigolyn yn creu'r ddau, a'r enw am y math yma ydy deurywiad. Yn amal iawn mae na gwahaniaeth corfforol rhwng y ddau ryw.
