Salm 23

Salm 23 yw'r 23ain o 150 o salmau yn Llyfr y Salmau. Mae'n cael ei hadnabod yn gyffredinol wrth eiriau agoriadol ei hadnod gyntaf, sef "Yr Arglwydd yw fy Mugail". Llyfr y Salmau yw trydedd adran y Beibl Hebraeg, ac mae'n lyfr sydd wedi'i gynnwys yn yr Hen Destament Cristnogol. Yn y cyfieithiad Deg a Thrigain Groeg o'r Beibl, ac yng nghyfieithiad Lladin y Fwlgat , Salm 22 yw'r salm hon oherwydd bod y system rifo ychydig yn wahanol. Yn Lladin, fe'i gelwir yn "Dominus reget me et nihil mihi deerit".

Fel pob salm, byddai'r hen Hebreaid yn defnyddio Salm 23 wrth addoli. Mae'r awdur yn disgrifio Duw fel ei fugail, yn ei amddiffyn a darparu ar ei gyfer. Caiff yr salm ei darllen, ei hadrodd a'i chanu gan Iddewon a Christnogion. Mae wedi'i disgrifio fel y mwyaf adnabyddus o'r holl salmau oherwydd y modd y mae'n trafod y thema gyffredinol o ymddiried yn Nuw.

Y testun

Ceir isod y testun Hebraeg a chyfieithiad Beibl 1588 gan yr Esgob William Morgan o Salm 23:

Adnod	Hebraeg	Cymraeg (Beibl 1588)
1	מִזְמ֥וֹר לְדָוִ֑ד יְהֹוָ֥ה רֹ֜עִ֗י לֹ֣א אֶחְסָֽר	Salm Dafydd. Yr ARGLWYDD yw fy Mugail; ni bydd eisiau arnaf.
2	בִּנְא֣וֹת דֶּ֖שֶׁא יַרְבִּיצֵ֑נִי עַל־מֵ֖י מְנֻח֣וֹת יְנַֽהֲלֵֽנִי	Efe a wna i mi orwedd mewn porfeydd gwelltog; efe a'm tywys gerllaw y dyfroedd tawel.
3	נַפְשִׁ֥י יְשׁוֹבֵ֑ב יַנְחֵ֥נִי בְמַעְגְּלֵי־צֶ֜֗דֶק לְמַ֣עַן שְׁמֽוֹ	Efe a ddychwel fy enaid: efe a'm harwain ar hyd llwybrau cyfiawnder er mwyn ei enw.
4	גַּ֚ם כִּֽי־אֵלֵ֨ךְ בְּגֵ֪יא צַלְמָ֡וֶת לֹא־אִ֘ירָ֚א רָ֗ע כִּי־אַתָּ֥ה עִמָּדִ֑י שִׁבְטְךָ֥ וּ֜מִשְׁעַנְתֶּ֗ךָ הֵ֣מָּה יְנַֽחֲמֻֽנִי	Ie, pe rhodiwn ar hyd glyn cysgod angau, nid ofnaf niwed: canys yr wyt ti gyda mi; dy wialen a'th ffon a'm cysurant.
5	תַּֽ֘עֲרֹ֤ךְ לְפָנַ֨י | שֻׁלְחָ֗ן נֶ֥גֶד צֹֽרְרָ֑י דִּשַּׁ֖נְתָּ בַשֶּׁ֥מֶן רֹ֜אשִׁ֗י כּוֹסִ֥י רְוָיָֽה	Ti a arlwyi ford ger fy mron yng ngŵydd fy ngwrthwynebwyr: iraist fy mhen ag olew; fy ffiol sydd lawn.
6	אַ֚ךְ ט֣וֹב וִ֖סֶד יִ֖רְדְּפוּנִי כָּל־יְמֵ֣י חַיָּ֑י וְשַׁבְתִּ֖י בְּבֵית־יְ֜הֹוָ֗ה לְאֹ֣רֶךְ יָמִֽים	Daioni a thrugaredd yn ddiau a'm canlynant holl ddyddiau fy mywyd: a phreswyliaf yn nhŷ yr ARGLWYDD yn dragywydd.

Defnydd yn y traddodiadau Iddewig a Christnogol

Yn yr traddodiad Iddewig, mae Salm 23 yn cael ei chanu yn ystod trydydd pryd y Saboth. Mae hefyd yn cael ei thraddodi ym mhresenoldeb person ymadawedig, gan y rhai sy'n gwylio dros y corff cyn claddedigaeth, neu yn y gwasanaeth angladd ei hun.

I Gristnogion, mae'r ddelwedd o Dduw fel bugail yn cysylltu nid yn unig â Dafydd ond hefyd Iesu , a ddisgrifiodd ei hun fel "Bugail Da" yn Efengyl Ioan . Mae "glyn cysgod angau" hefyd yn aml yn cael ei gymryd fel cyfeiriad at fywyd tragwyddol y mae Iesu yn ei roi.

Mae Cristnogion Uniongred fel arfer yn cynnwys y Salm hon yn eu gweddïau wrth baratoi ar gyfer derbyn y Cymun .

Mae'r salm yn ddarn poblogaidd i'w roi ar gof ac fe'i defnyddir yn aml mewn pregethau. Mae hefyd wedi'i gosod i nifer fawr o drefniannau cerddorol.