Sant Pedr
Un o'r deuddeg Apostol oedd Sant Pedr, hefyd Simon Pedr, Simon fab Jonah, Cephas a Keipha, enw gwreiddiol Shimon neu Simeon. Ceir ei hanes yn y Testament Newydd. Roedd yn frodor o Galilea ac yn bysgotwr ar Fôr Galilea pan alwyd ef a'i frawd Andreas gan Iesu fel un o'i ddeuddeg disgybl. Yn ôl nifer o awduron yr Eglwys Fore, er enghraifft Sant Irenaeus, ef oedd arweinydd y disgyblion. Yn ddiweddarach, dywedir iddo ddod yn Esgob Rhufain.
| Sant Pedr | |
|---|---|
_St._Peter,_holding_a_key_and_a_book.jpg) Darlun o Bedr yn Llyfr Oriau Llanbeblig | |
| Ganwyd | 1 CC  Bethsaida |
| Bu farw | c. 65 Rhufain |
| Man preswyl | Jeriwsalem, Antiochia, Rhufain, Capernaum |
| Galwedigaeth | henuriad, pysgotwr, esgob Catholig |
| Blodeuodd | 1 g |
| Swydd | pab, Apostol, Patriarch Antiochia |
| Dydd gŵyl | 29 Mehefin |
| Perthnasau | mam yng nghyfraith Sant Pedr |
Ei ddydd gŵyl yw 29 Mehefin. Yn yr Annuario Pontificio rhoir 64 neu 67 fel blwyddyn ei farwolaeth yn Rhufain. Yn ôl traddodiad, cafodd ei groeshoelio a'i ben i lawr. Mae traddodiad iddo ffoi o Rufain i osgoi cael ei ddienyddio, ond iddo gael gweledigaeth o Iesu ar y ffordd. Gofynnodd Pedr iddo "Quo Vadis" ("I ble rwyt ti'n mynd?"), ac atebodd Iesu "I Rufain, i gael fy nghroeshoelio eto, yn dy le di". Trodd Pedr a dychwelyd i Rufain.
Ystyrir Pedr fel y Pab cyntaf gan yr Eglwys Gatholig, ac mae traddodiad ei fod wedi ei gladdu oddi tan Basilica Sant Pedr yn Rhufain. Yn ôl y traddodiad cafodd yr Eglwys ei sefydlu gan yr Iesu ei hun, pan newidiodd ef enw Simon i Pedr, a dywedodd mai ar y graig hon y byddai'n sefydlu ei Eglwys. Yn y Groeg, mae hyn yn chwarae ar eiriau: Πέτρος (Petros; "Pedr") a πέτρα (petra: "craig" neu "carreg"). Yn yr iaith Aramaeg, kepha fyddai'r gair am y ddau.
Mae pob pab yn gwisgo modrwy gyda delwedd o bysgotwr yn taflu ei rwyd, tra mae'r allwedd sy'n symbol o awdurdod y pab yn cyfeirio at "allweddi Teyrnas Nefoedd" a addawyd i Pedr gan yr Iesu (Mathew 16:18–19).
Priodolir dau lyfr yn y Testament Newydd iddo, Llythyr Cyntaf Pedr ac Ail Lythyr Pedr, er bod amheuaeth wedi bod ynglŷn ag awduraeth Ail Lythyr Pedr o gyfnod cynnar. Awgrymwyd bod Groeg y ddau lyfr yn rhy dda i fod yn waith pysgotwr o Galilea oedd wedi dysgu Groeg fel ail neu drydedd iaith, ond dywed yr awdur ei hun ei fod yn defnyddio ysgrifennydd.
