TIR

TIR yw'r pumed albwm stiwdio unigol gan y canwr-gyfansoddwr, Cerys Matthews. Fe'i rhyddhawyd ar 21 Mehefin 2010 gan Rainbow City Records.

TIR

Gwlad	Cymru

Mae'r albwm yn cynnwys 16 o ganeuon gwerin traddodiadol Cymreig. Mae rhai yn emynau, eraill yn "ganeuon 'cenedlaethol' Fictoraidd" a'r anthem genedlaethol Cymru, gyda'r holl ganeuon yn ddehongliad Cerys Matthews.

Cyrhaeddodd yr albwm uchafbwynt yn rhif 45 ar Siart Albymau Annibynnol y DU

Adolygiadau

Cafodd yr albwm ei raddio'n dda gan lawer o bobl. Mae rhai dyfyniadau yn cynnwys llawer o adolygiadau cadarnhaol "Mae albwm Cerys, fel erioed, yn hyfryd o eclectig." yn adlewyrchu effaith gadarnhaol yr albwm. "Byddwn yn argymell yr albwm yma i unrhyw un, sy'n siarad Cymraeg neu fel arall, mae'n gyfle i ddysgu am dreftadaeth Cymru a gwrando ar lais caethiwus Cerys Matthews.

Adolygiadau mwy cadarnhaol gyda chanmoliaeth i sut mae "llais Cerys wedi aeddfedu'n hyfryd ac mae'r synau mae hi'n eu gwneud yn ennyn dro arall."

Rhestr Traciau

1. Sosban Fach - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 2:11
2. Myfanwy - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 3:18
3. Bugeilio'r Gwenith Gwyn - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 2:20
4. Cân Merthyr - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 1:24
5. Cwm Rhondda - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 2:20
6. Ar Hyd Y Nos - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 1:33
7. Migldi Magldi - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 2:38
8. Calon Lân - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 2:33
9. Llwyn Onn - (tradd. tre - Cerys Matthews, Gerallt Jones) - 2:09
10. Ei Di'r Deryn Du? - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 2:15
11. Dafydd Y Garreg Wen - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 1:08
12. Mil Harddach Wyt Na'r Rhosyn Gwyn - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 1:06
13. Mae Hen Wlad Fy Nhadau - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 2:25
14. Yr Insiwrans Agent - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 1:55
15. Bachgen Bach O Dincar - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 1:25
16. Ar Lan Y Môr - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 1:58
17. Ei Di'r Deryn Du? (Reprise) - (tradd. tre - Cerys Matthews) - 3:34

Credydau

Addaswyd credydau o Lyfryn Telyneg TIR

Cerddorion

Cerys Matthews - Gitâr, Harmonica, Melodica, Kasŵ, Harmonïau

Ian Tilley - Celest, Harmoniwm, Twmpathau Harmoni (Ei Di'r Deryn Du?)

Mason Neely - Banjo (Sosban Fach)

Mike Farrar - Gitâr Drydan, Banjo (Bugeilio'r Gwenith Gwyn)

Roy Saer - Nodiadau Caneuon

Cynhyrchiad

Cynhyrchwyr - Cerys Matthews, Ian Tilley

Cymysgydd - Ian Tilley

Recordwyr - Ian Tilley, Steve Lowe

Cynllunio - Paul Chessell

Sosban Fach

Trac cyntaf yr albwm yw Sosban Fach. Yn llyfryn Cerys, mae hi'n rhoi hanes ynglŷn â Sosban Fach. Ysgrifennwyd Sosban Fach gyntaf yn 1873, gan 'Mynyddog', ond roedd yn cynnwys cytgan gwahanol.

Myfanwy

Yr ail drac yn TIR, Myfanwy yw un o ganeuon cariad mwyaf poblogaidd Cymru. Gellir ei chysylltu'n agos â math o gân chwalu oherwydd y llinell derfynol "I ddim ond dweud y gair "Ffarwél".

Geiriau Myfanwy hefyd gan, 'Mynyddog'

Bugeilio'r Gwenith Gwyn

Yn aml yn cael ei gamsillafu gyda'r teitl yn cael ei sillafu'n aml fel "Bugeillo'r Gwenith Gwyn", Bugeilio'r Gwenith Gwyn yw "Un o ganeuon cariad mwyaf poblogaidd Cymru o fewn y cenedlaethau diwethaf" Fe'i rhyddhawyd yn 1844. Canwyd y gân drwy Forgannwg, gyda llawer o eiriau gwahanol.

Dyma drydedd drac TIR, gyda dehongliad Cerys yn cynnwys geiriau'r 19eg Ganrif, fel y nodir yn ei llyfryn TIR.

Cân Merthyr

Cân macaronig yw Cân Merthyr, sy'n golygu ei bod yn gân "iaith gymysg". Fe'i cofnodwyd yn uniongyrchol yn 1909 yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth, ond nid oedd yn cael ei gyhoeddi. Mae'r gân yn ymddangos fel trac 4 yn albwm Cerys.

Geiriau: https://www.musixmatch.com/lyrics/Cerys-Matthews/C-n-Merthyr

Cwm Rhondda

Mae fersiwn "Bread of Heaven" yn ymddangos fel 5ed trac Cerys yn TIR. Mae'r gân hon yn aml yn cael ei hystyried yn "anthem genedlaethol answyddogol" Cymru. Fe'i hysgrifennwyd ar ddechrau'r 20fed ganrif, yn cynnwys geiriau Cymraeg. Mae'r geiriau Saesneg yn dyddio yn ôl i'r emynydd Cymraeg William Williams (William Pantycelyn).

Geiriau: https://www.musixmatch.com/lyrics/Cerys-Matthews/Cwm-Rhondda

=Ar Hyd Y Nos

Cyhoeddwyd y dôn yn 1784 gan Edward Jones. Cyhoeddwyd y geiriau gan John Ceiriog Hughes.

Ar Hyd y Nos yn ymddangos fel trac 6 yn TIR

Migldi Magldi (Gyda Bryn Terfel)

Dyfyniad o'r Llyfryn Albwm "Clywyd gyntaf gan gof yn Nhrefaenan... A oedd yn cael ei ddefnyddio yno fel cân waith? Un rhyfeddod.

Cerys sy'n canu Migldi Magldi gyda chydymaith y bas-bariton a'r canwr opera enwog o Gymru, Bryn Terfel ar gyfer y 7fed trac yn TIR. Cerys sy'n canu'r pennill cyntaf gyda Bryn yn canu'r ail, Yn y trydydd pennill Cerys sy'n canu unawd y llinell gyntaf, a Bryn yn canu'r trydydd. Yn y pennill olaf, sy'n cael ei ailadrodd, mae Cerys a Bryn ill dau yn canu.

Calon Lân

Yn aml yn cael ei ystyried fel emyn mwyaf poblogaidd ac annwyl Cymru, canir Calon Lân fel yr 8fed trac yn TIR. Mae'r fersiwn hon gan Cerys yn cynnwys y tair pennill a ganwyd, gyda'i chanu "Gwyd I'r nef ar adain cân" yn lle "Esgyn ar a denydd cân" yn y trydydd pennill.

Yr awdur ar gyfer y geiriau i Calon Lân oedd Gwyrosydd, a aned yn rhanbarth Abertawe.

Llwyn Onn

Llwyn Onn yn ymddangos fel Cerys Matthews 9fed trac yn TIR. Cyhoeddwyd y trac hwn hefyd gan Edward Jones.

Ei Di'r Deryn Du?

Iaith macaronig arall, Ei Di'r Deryn Du? yn gân garu 50% yn Saesneg a 50% yn Gymraeg. Mae'n ymddangos fel 10fed trac Cerys yn TIR ac yn gwneud ymddangosiad eto fel y gân olaf yn yr albwm gyda penillion dau a thri yn cael eu hailadrodd, sydd yna, Cerys yn mynd i ailadrodd y ddwy linell olaf yn y pennill cyntaf cyn i'r gân orffen a'r albwm yn cau. Yn Ei Di'r Deryn Du (Trac 10) Dim ond unwaith y caiff pob pennill ei ganu.

Dafydd Y Garreg Wen

Eto i gyd cân arall a gyhoeddwyd gan Edward Jones, fe'i cyhoeddwyd yn 1784. Cerys Matthews sy'n canu'r gân hon fel yr 11eg trac yn TIR. Mae Dafydd Y Garreg Wen yn gân adnabyddus yng Nghymru am Dafydd, a oedd yn "chwarae ei delyn wrth iddo orwedd yn marw" Honnwyd bod y dôn yn "Albanaidd, a hyd yn oed yn Rwsiad".

Mil Harddach Wyt Na'r Rhosyn Gwyn

Cyhoeddwyd yr Hwiangerdd hwn yn 1948. Mae gwybodaeth am y gân hon yn gryno yn llyfryn Cerys, fodd bynnag, mae'n sôn bod y gân yn cael ei hadnabod tua chanrif ynghynt cyn ei chyhoeddi.

Mae Hen Wlad Fy Nhadau

Mae anthem genedlaethol Cymru, Mae Hen Wlad Fy Nhadau yn diffiniol un o'r caneuon mwyaf adnabyddus yng Nghymru. Ysgrifennwyd ym 1856 gan James James, telynor Pontypridd. Yna ychwanegodd ei dad y geiriau at y gân hon. Cerys Matthews sy'n canu'r anthem fel ei 13eg trac yn TIR ac yn darparu'r tair pennill cyfan ynghyd â'r corws yn y geiriau, er mai dim ond dau o'r penillion y mae'n eu canu.

Mabwysiadwyd Hen Wlad Fy Nhadau fel anthem genedlaethol Cymru yng nghanol oes Fictoria, a hi hefyd oedd yr anthem gyntaf erioed i gael ei chanu mewn digwyddiad chwaraeon pan chwaraeodd tîm rygbi Seland Newydd lle enillodd Cymru 3-0 ym Mharc yr Arfau Caerdydd, 16 Rhagfyr 1905.

Geiriau: https://www.musixmatch.com/lyrics/Cerys-Matthews/Mae-Hen-Wlad-Fy-Nhadau

Yr Insiwrans Agent

Does dim llawer yn gwybod am y gân hon gan mai Cerys Matthews yw'r unig un i ganu'r gân hon, a'i chael wedi ei recordio a'i chyhoeddi mewn albwm. Mae hi'n canu ar gyfer y 14eg trac yn TIR.

Bachgen Bach O Dincar

Fel arfer yn cael ei adnabod fel "Bachgen Bach O Dincer", mae Bachgen Bach O Dincar yn ymddangos fel 15fed trac Cerys yn TIR. Casglwyd y gân hon "tua diwedd y 1940au".

Ar Lan Y Môr

Wedi'i chyhoeddi gyntaf yn 1937, mae Ar Lan y Môr yn gân gariad. Mae Cerys yn canu tair o'r pum pennill, (Y cyntaf, yr ail a'r pedwerydd). Mae'n ymddangos fel yr 16eg trac a'r trac olaf, newydd yn TIR. Dyma un o ganeuon cariad mwyaf adnabyddus Cymru.

Siartiau

Siart (2010) - Safle Brig

Albymau Annibynnol y DU (OCC) - 45