Ysgol Gymraeg Aberystwyth
Ysgol gynradd Gymraeg yn Aberystwyth ydy Ysgol Gymraeg Aberystwyth (neu Ysgol Gymraeg yr Urdd fel y'i hadnabyddir yn wreiddiol). Hwn oedd ysgol Gymraeg benodedig gyntaf Cymru.[1]
 | |
| Math | ysgol, ysgol Gymraeg  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Aberystwyth |
| Sir | Cymru, Ceredigion |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.41°N 4.07°W, 52.4102°N 4.07124°W |
| Cod post | SY23 1HL |
 | |
Hanes
golyguAgorwyd yr ysgol ar 25 Medi 1939 dan nawdd Urdd Gobaith Cymru ac fe'i sefydlwyd gan Syr Ifan ab Owen Edwards fel ysgol breifat, a chodwyd tâl o 4 gini y tymor.[2] Y brifathrawes oedd Norah Isaac, a gyflogwyd am £160 y flwyddyn. Saith disgybl oedd yn ei mynychu i ddechrau: Owen Edwards, Non Gwynn, James Jenkin, Daniel G. Jones, John Wyn Meredith, John Parry a Ruth Thomas. Tyfodd nifer y plant yn gyson: 17 yn 1940, 32 yn 1942, a 56 yn 1944.
Bu ei sefydlu yn drobwynt yn hanes addysg yng Nghymru gan iddi arloesi'r maes a bod y gyntaf o lawer o ysgolion Cymraeg a sefydlwyd wedi hynny, y rhan fwyaf ohonynt gan Awdurdodau Addysg lleol.
Agorwyd yr ysgol gyntaf ar Ffordd Llanbadarn, gan symud i safle yn Lluest ym 1946. Symudodd unwaith eto i safle Ysgol Ffordd Alecsandra ym 1952. Ym 1989 symudodd i'w safle presennol ym Mhlascrug.[2]
Presennol
golygu
Dechreuodd yr ysgol gyda dim ond 7 o ddisgyblion, ond mae hyn wedi tyfu i dros 400 heddiw; ehangodd yr ysgol lawer yn ystod yr 1980au a'r 1990au pan ddechreuodd rhieni weld gwerth addysg ddwyieithog.[3] Daeth tua 48% o ddisgyblion yr ysgol o aelwydydd Cymraeg eu hiaith yn 2009.[4] Erbyn heddiw mae gan yr ysgol 18 o athrawon, dros 20 cynorthwyydd, a 15 o staff ategol.[3]
Y prifathro ar hyn o bryd yw Mr. Clive Williams.[3]
Cyn-athrawon o nod
golygu- Mary Vaughan Jones, awdures[5]
Cyn-ddisgyblion o nod
golygu- Owen Edwards, cyfarwyddwr cyntaf S4C[6]
- Aled Haydn Jones, pennaeth BBC Radio 1[7]
- Georgia Ruth Williams, cerddor a chyflwynydd ar Radio Cymru[8]
- Vernon Jones, bardd a beirniad eisteddfodol
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Dadorchuddio plac i gofio'r Ysgol Gymraeg gyntaf , BBC Cymru Fyw, 25 Medi 2012. Cyrchwyd ar 18 Mehefin 2019.
- ↑ 2.0 2.1 Birthday bash for first Welsh school. Cambrian News (1 Hydref 2009).
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "Gair o groeso gan y Pennaeth". Ysgol Gymraeg Aberystwyth.
- ↑ "Adroddiad Arolwg Estyn" (PDF). Ysgol Gymraeg Aberystwyth. Ebrill 2009.
- ↑ "Dathlu pen-blwydd yr ysgol Gymraeg gyntaf yn 75". BBC Cymru Fyw. Medi 2014.
- ↑ "Teyrnged i Owen Edwards". S4C. Awst 2010.
- ↑ "Cymro yw pennaeth newydd BBC Radio 1". BBC Cymru Fyw. Mehefin 2020.
- ↑ "Georgia Ruth yn agor y Prynhawn Coffi". Ysgol Gymraeg Aberystwyth. Mawrth 2013.
