A lyga

A lyga
Gwlad	Lithwania
Cydffederasiwn	UEFA
Sefydlwyd	1991
Nifer o dimau	10 (2024)
Lefel ar byramid	1
Disgyn i	Pirma lyga
Cwpanau	Cwpan Bêl-droed Lithwania ; Supercup Lithwania
Cwpanau rhyngwladol	Champions League ; Europa League
Pencampwyr Presennol	Panevėžys (teitl 1) ; (2023)
Mwyaf o bencampwriaethau	FK Žalgiris (10 teitl)
Partner teledu	Delfi.TV; TV6
Gwefan	alyga.lt
	2024 A lyga

Yr A lyga yw'r brif adran bêl-droed yn Lithwania. Fe'i gweinyddir gan yr LFF sef Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania (Lithwaneg: Lietuvos Futbolo Federacija). Mae'r gynghrair wedi amrywio mewn maint o rhwng 8 a 12 tîm. O dymor 2016 mae'r gynghrair wedi cynnwys 8 tîm. Oherwydd gaearfau caled Lithwania, bydd y tymhorau yn dechrau ar ddiwedd mis Mawrth, dechrau Ebrill.

Hanes

Ym 1922, chwaraewyd pencampwriaeth genedlaethol am y tro cyntaf. Enillwyd y teitl gan LFLS Kaunas. Ar ôl Lithuania gael ei choncro gan yr Undeb Sofietaidd yn 1940, diddymwyd y bencampwriaeth annibynnol.

Er bod cynghrair Lithwaneg yn bodoli yn ystod y goresgyniad Sofietaidd rhwng 1945 a 1989 doedd y gystadleuaeth hon yn ddim mwy na phencampwriaeth rhanbarthol oddi fewn i'r Undeb Sofietaidd. Žalgiris Vilnius oedd yr unig dîm Lithwaneg i chwarae (am gyfnod dros dro o leiaf) ym mhrif gynghrair 'genedlaethol' yr Undeb Sofietaidd.

Yn 1990, gyda Lithwania yn annibynnol ond heb ei chydnabod yn ryngwladol sefydlwyd strwythur newydd. Cynhaliwyd cystadleuaeth rhwng pedwar tîm gorau gwledydd y Baltig (Lithwania, Latfia ac Estonia) - y Gynghrair Baltig a chystadleuaeth cwpan hefyd.

Enilwyd annibyniaeth swyddogol i Lithwania yn 1991. Sefydlwyd pencampwriaeth genedlaethol gyda'r 4 tîm oedd yn chwarae yn y Gynghrair Baltig yn chwarae hefyd yn erbyn 6 tîm gorau o hen gynghrair Lithwania. Chwaraeodd pob tîm unwaith yn erbyn ei gilydd, felly roeddent i gwblhau gêm tymor 14 y clwb. Yna chwaraeodd y pedwar cyntaf mewn modd cwpan, y pencampwr cenedlaethol cyntaf oedd Zalgiris Vilnius.

Yn 1991/92, cytunwyd ar 14 tîm i'r gynghrair a dim gemau 'playoff'. Yn 1993/94, gostyngwyd y bencampwriaeth i ddeuddeg clwb, ac yna, tair blynedd yn ddiweddarach, i wyth clwb gan chwarae bedair gwaith yn ystod y tymor yn erbyn ei gilydd. 1997/98, crynhowyd yr wyth tîm cynhwysfawr a'r gynghrair gyntaf. Ar ôl i nifer o glybiau gystadlu, dim ond 13 o dimau yn y bencampwriaeth a gymerodd rhan yn 1998/99. Yn hydref 1999, roedd deg o dimau mewn tymor pontio, ers i'r tymor gael ei addasu o 2000 i'r flwyddyn galendr. Yn 2003 a 2004, dim ond wyth tîm a gynrychiolwyd yn yr adran gyntaf, ers 2005, mae deg eto.

Wedi annibyniaeth newidiodd sawl clwb yr enwau a roddwyd yn ystod oes Sofietaidd.

Sefyllfa Gyfredol

Dosbarthiad timau A Lyga yn 2010

Mae wyth tîm bellach yn yr A Lyga. Mae'r rhain yn chwarae bedair gwaith, mewn dau gem cartref a ffwrdd, yn erbyn ei gilydd, fel bod pob un yn dod ar 28 o gemau tymor. Mae'r chwe chlwb uchaf wedyn yn chwarae mewn un rownd (5 gêm yr un) ar gyfer y bencampwriaeth. Mae gwaelod y tabl yn codi yn awtomatig yn yr ail gynghrair (I Lyga).^[1] FK Transinvest (2024).

Clybiau tymor 2022

Clybiau	Trwydded A lyga	Trwydded UEFA
FK Sūduva
FK Žalgiris
FK Kauno Žalgiris
FK Panevėžys
FC Hegelmann
FK Riteriai
FA Šiauliai
FK Jonava

FK Banga
FC Džiugas

DFK Dainava
FK Nevėžis