Niwrodrosglwyddydd, hormon a meddyginiaeth yw adrenalin a adnabyddir hefyd dan yr enw epineffrin.[1] Fel arfer. mae'n cael ei gynhyrchu gan y chwarennau adrenal a mathau arbennig o niwronau.[1] Mae'n allweddol ym mhenderfyniad person sydd dan fygythiad pa un ai ffoi neu wrthsefyll yr ymosodiad, neu'r broblem drwy gynyddu llif y gwaed i'r cyhyrau, y llif o'r galon, chwyddo cannwyll y llygaid a chynyddu faint o siwgwr sydd yn y gwaed.[2][3] Gwna hyn drwy rwymo'i hun i'r derbynyddion alffa a beta.[3]

Adrenalin
Enghraifft o'r canlynolmath o endid cemegol Edit this on Wikidata
Math(±)-adrenaline Edit this on Wikidata
Màs183.2 Edit this on Wikidata
Fformiwla gemegolC₉h₁₃no₃ edit this on wikidata
Enw WHOEpinephrine edit this on wikidata
Clefydau i'w trinGlawcoma golwg eang, ataliad y galon, rhwystr yn y llwybr anadlu, isbwysedd, bradycardia, sioc septig, anaffylacsis, ffibriliad fentriglaidd, alergedd bwyd edit this on wikidata
BeichiogrwyddCategori beichiogrwydd unol daleithiau america c edit this on wikidata
Yn cynnwysnitrogen, carbon Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Adrenalin
Enghraifft o'r canlynolmath o endid cemegol Edit this on Wikidata
Math(±)-adrenaline Edit this on Wikidata
Màs183.2 Edit this on Wikidata
Fformiwla gemegolC₉h₁₃no₃ edit this on wikidata
Enw WHOEpinephrine edit this on wikidata
Clefydau i'w trinGlawcoma golwg eang, ataliad y galon, rhwystr yn y llwybr anadlu, isbwysedd, bradycardia, sioc septig, anaffylacsis, ffibriliad fentriglaidd, alergedd bwyd edit this on wikidata
BeichiogrwyddCategori beichiogrwydd unol daleithiau america c edit this on wikidata
Yn cynnwysnitrogen, carbon Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Fe'i ceir yn y rhan fwyaf o anifeiliaid a rhai organebau ungellog (protosoa).[4][5] Napoleon Cybulski oedd y cyntaf i ddarganfod adrenalin, a hynny yn 1895.[6]

Geirdarddiad golygu

Mae'r gair Lladin adrenalin yn golygu 'tua'r arennau', lle lleolir y chwarren adrenal. Mae'n derm masnachol a rhoddwyd masnach fraint (neu trademark) ar yr enw yn dilyn bathu'r term gan Jokichi Takamine yn 1901; cofrestrwyd y fasnach fraint gan Parke, Davis & Co yn Unol Daleithiau America. Oherwydd hyn, mae'r term 'adrenalin' yn araf golli ei blwyf a'r defnydd o'r term anfasnachol Epinephrine yn cynyddu.[7]

Cyfeiriadau golygu

  1. 1.0 1.1 Lieberman M, Marks A, Peet A (2013). Marks' Basic Medical Biochemistry: A Clinical Approach (arg. 4th). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. t. 175. ISBN 9781608315727.
  2. Bell DR (2009). Medical physiology : principles for clinical medicine (arg. 3rd). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. t. 312. ISBN 9780781768528.
  3. 3.0 3.1 Khurana (2008). Essentials of Medical Physiology. Elsevier India. t. 460. ISBN 9788131215661.
  4. Buckley E (2013). Venomous Animals and Their Venoms: Venomous Vertebrates. Elsevier. t. 478. ISBN 9781483262888.
  5. Animal Physiology: Adaptation and Environment (arg. 5th). Cambridge University Press. 1997. t. 510. ISBN 9781107268500.
  6. Szablewski, Leszek (2011). Glucose Homeostasis and Insulin Resistance (yn Saesneg). Bentham Science Publishers. t. 68. ISBN 9781608051892.
  7. "Naming human medicines – GOV.UK". www.mhra.gov.uk.