Abu al-Ala al-Ma'arri
Un o'r mwyaf o'r beirdd Arabeg yn yr Oesoedd Canol oedd Abu al-Ala al-Ma'arri (Arabeg: أبو العلاء أحمد بن عبد الله بن سليمان التنوخي المعري) neu al-Ma'arri (hefyd al-Maarri a ffurfiau tebyg) (26 Rhagfyr, 973 - 10 Mai neu 21 Mai, 1057). Cafodd ei eni yn nhref Ma'rrah, yn Syria (ystyr 'al-Ma'aari' yw 'Y Ma'rriad'). Ac yntau'n blentyn pedair oed dioddefodd y frech wen ac aeth yn ddall.
| Abu al-Ala al-Ma'arri | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | أحمد بن عبد الله بن سُليمان القضاعي التنُّوخي المعرِّي  973 Ma'arrat Nu'man |
| Bu farw | 1057 Ma'arrat Nu'man |
| Galwedigaeth | bardd, llenor, athronydd |
| Adnabyddus am | Resalat Al-Ghufran, Saqt az-Zand, Diwan al-Lazumiyat, Q100261022, Q99547283 |
Yn ddyn ifanc aeth al-Ma'arri ar daith astudio dwys o gwmpas dinasoedd Syria, fel Aleppo ac Antioch, gan wrando nifer o ddarlithoedd gan ysgolheigion gorau'r dydd. Dychwelodd i'w gartref ym Ma'rrah yn ugain oed a dechreuodd farddoni.
Yn 1008 aeth i ddinas Baghdad, prifddinas fawr y byd Arabaidd ac Islamaidd. Ond byr fu ei arosiad, efallai am ei fod yn ymddwyn yn ddirmygus tuag at ei noddwyr. Dychwelodd i'w dref enedigol a cheisiai fyw fel meudwy ond ni allai am fod cynifer o edmygwyr yn galw i'w weld, a dechreuodd roi darlithoedd ar hanes llenyddiaeth Arabeg a rhethreg.
Sgeptig agored yw al-Ma'arri. Nid oedd yn meddwl llawer o grefydd uniongred a dogmatiaeth a doedd ganddo ddim gair da o gwbl am offeiriaid a chlerigwyr, boed yn Fwslemiaid neu'n Gristnogion. Ond tymherer ei sgeptigaeth gan elfen foesol a dymuniad i ddarganfod y gwir mewn bywyd.
Ffynhonnell
golygu- G. B. H. Wightman a A. Y. al-Udhari (cyf.), Birds Through a Ceiling of Alabaster[:] Three Abbasid poets (Penguin, Llundain, 1975)