Antoni Malczewski

Bardd Pwylaidd oedd Antoni Malczewski (3 Mehefin 1793 – 2 Mai 1826) sydd yn nodedig am ei gerdd "Maria" (1825), un o weithiau cynhara'r mudiad Rhamantaidd yn llên Gwlad Pwyl.

Antoni Malczewski
Portread o Antoni Malczewski gan Henryk Piątkowski (diwedd y 19g).
Ganwyd	3 Mehefin 1793  Warsaw
Bu farw	2 Mai 1826  Warsaw
Dinasyddiaeth	Ymerodraeth Rwsia, Y Gymanwlad Bwylaidd–Lithwanaidd
Alma mater	Krzemieniec Lyceum
Galwedigaeth	bardd, llenor
Adnabyddus am	Q11768683
Mudiad	Rhamantiaeth
Tad	Jan Józef Malczewski
Llinach	Q63532429, Q63532431

Ganed ef yn ystod blynyddoedd olaf y Gymanwlad Bwylaidd–Lithwanaidd, naill ai yn Warsaw neu yn Knyaginino, yn fab o deulu cefnog o filwyr a thirfeddianwyr. Cafodd ei fagu yn rhanbarth Volyn, yn y gororau rhwng y Bwyldir a'r Wcráin, a mynychodd yr ysgol yn Krzemieniec. Yn ystod Rhyfeloedd Napoleon, ymunodd â byddin Dugiaeth Warsaw. Cafodd ei ryddhau o wasanaeth milwrol yn sgil buddugoliaeth Ymerodraeth Rwsia yn erbyn Ymerodraeth Napoleon, ac aeth ar grwydr drwy Orllewin Ewrop. Ymsefydlodd yn Wcráin ym 1821, a syrthiodd mewn cariad â Zofia Rucińska, gwraig a oedd yn dioddef gan nerfusrwydd. Bu'r berthynas yn boenus ac yn gywilyddus, ac i osgoi sgandal, ffoes y ddau ohonynt ac ymsefydlasant yn Warsaw.

Ym 1825 cyhoeddodd ei unig waith llenyddol, y gerdd hir "Maria", sydd yn traddodi hanes y gŵr ifanc Wacław wrth iddo frwydro'n erbyn y Tatariaid. Wedi iddo ymlid y goresgynwyr hynny o Wcráin, mae'n dychwelyd i'w gartref, ond i ddarganfod corff ei wraig, Maria, yn farw. Dyma esiampl nodweddiadol a dylanwadol o'r "ysgol Wcreinaidd" ym marddoniaeth Bwyleg y cyfnod, a fe'i ystyrir yn glasur o lenyddiaeth y Pwyliaid.

Rhyw flwyddyn wedi cyhoeddi "Maria", bu farw Antoni Malczewski mewn tlodi yn Warsaw yn 33 oed, o achos anhysbys.