Warsaw

Warsaw neu Warszawa (Pwyleg: Warszawa) yw prifddinas Gwlad Pwyl. Saif ar lan ddwyreiniol Afon Vistula, tua 370 km o arfordir y Môr Baltig a mynyddoedd y Carpatiau fel ei gilydd. Amcangyfrifir bod ganddi boblogaeth o tua 1,726,581 (2014).

Warsaw

Math	prifddinas, dinas gyda grymoedd powiat, dinas, sedd y llywodraeth, dinas fawr, dinas â miliynau o drigolion
Warszawa pl.ogg, Pl-Warszawa.ogg
Poblogaeth	1,790,658
Sefydlwyd	13 g
Pennaeth llywodraeth	Rafał Trzaskowski
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Berlin, Den Haag, Taipei, Düsseldorf, Hamamatsu, Île-de-France, Toronto, Istanbul, Tel Aviv, Harbin, Moscfa, Kiev, Saint-Étienne, Chicago, Seoul, St Petersburg, Rio de Janeiro, Grozny, Vilnius, Hanoi, Fienna, Nursultan, Riga, Budapest, Oslo, Kharkiv, Zagreb, Sofia, Buenos Aires, Athen, Madrid, San Diego, Lviv, Solna Municipality, Odessa
Daearyddiaeth
Sir	Masovian Voivodeship
Gwlad	Gwlad Pwyl
Arwynebedd	517.24 km²
Uwch y môr	103 metr
Gerllaw	Afon Vistula
Yn ffinio gyda	Sir Warsaw West, Sir Pruszków, Sir Piaseczno, Sir Otwock, Sir Mińsk, Sir Wołomin, Sir Legionowo
Cyfesurynnau	52.22°N 21.03°E
Cod post	00-000
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Maer Warsaw
Pennaeth y Llywodraeth	Rafał Trzaskowski
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Hanes

Erbyn dechrau'r Oesoedd Canol roedd casgliad o drigfeydd ar lan Afon Vistula wedi tyfu'n dref ac yna'n ddinas erbyn y 15g. Cyhoeddwyd Warsaw yn brifddinas y wlad yn 1611. Dioddefodd gyfnod dilewyrch ar ôl hynny ond erbyn y 18g roedd yn ddinas lewyrchus eto.

Cafodd ei meddiannu gan Rwsia yn 1794 ac yn ddiweddarach gan Ffrainc dan Napoleon, a Prwsia yn ogystal. Chwareodd ran bwysig yn yr ymgyrch dros annibyniaeth i Wlad Pwyl yn y 19g. Ar ôl cael ei meddiannu gan yr Almaenwyr yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf daeth yn brifddinas y wlad unwaith yn rhagor yn 1918 pan enillodd y wlad ei hannibyniaeth.

Dioddefodd y ddinas yn enbyd yn yr Ail Ryfel Byd pan y meddianwyd gan y Natsïaid. Un o agweddau gwaethaf y rhyfel yn Warsaw oedd creu'r ghetto i'r Iddewon gan y Natsïaid (1940). Gorfodwyd 400,000 o Iddewon i fynd i fyw yn Geto Warsaw. Dim ond tua 100,000 oedd wedi goroesi erbyn Chwefror 1943. Bu gwrthryfel ganddynt ar y strydoedd ond fe'u gorchfygwyd gan y Natsïaid a chafodd y goroeswyr i gyd eu rhoi i farwolaeth.

Ar ddiwedd y rhyfel roedd y ddinas wedi'i dinistiro'n llwyr bron. Aethpwyd ati yn y 1950au i atgyfodi'r hen ddinas ac ailgreu rhai o'r adeiladau hanesyddol a gollwyd. Mae'r ddinas wedi tyfu'n sylweddol ers hynny ac erbyn heddiw mae Warsaw yn ddinas fywiog ac yn ganolfan ddiwylliannol, masnachol a chyfathrebol y wlad.

Adeiladau a chofadeiladau

• Colofn Zygmunt
• Eglwys gadeiriol Sant Ioan
• Królikarnia
• Palas Czapski
• Palas Diwylliant
• Palas Krasiński
• Palas Wilanów
• Theatr Mawr

Enwogion

• Marie Curie (1867-1934), ffisegydd
• Samuel Goldwyn (c.1879-1974), cyfarwyddwr ffilm
• Jarosław Kaczyński (g. 1949), gwleidydd

Dolenni allanol

Cyffredinol

Palas Branicki

• Warsaw ar Wikimapia
• Gwefan swyddogol dinas Warsaw
• Map o'r ddinas (Pwyleg)
• Panorama o ganol y ddinas
• Crafwyr awyr Warsaw
• Gwrthryfel Warsaw 1944
• Castell Brenhinol Archifwyd 2010-12-13 yn y Peiriant Wayback.
• Palas Wilanów

Orielau

• Google Maps: Warsaw
• Golygfeydd
• 360° golygfeydd o ganol y ddinas
• Lluniau hanesyddol o Ghetto Warsaw yn 1943

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Warsaw

Dinasoedd Gwlad Pwyl

Warsaw · Kraków · Łódź · Wrocław · Poznań · Gdańsk · Szczecin · Bydgoszcz · Lublin · Katowice · Białystok · Gdynia · Częstochowa · Radom · Sosnowiec · Toruń · Kielce · Gliwice · Rzeszów · Zabrze · Olsztyn · Bytom · Bielsko-Biała · Ruda Śląska · Rybnik · Tychy · Dąbrowa Górnicza · Gorzów Wielkopolski · Płock · Elbląg · Opole · Wałbrzych · Zielona Góra · Włocławek · Tarnów · Chorzów · Koszalin · Kalisz · Legnica ·