Beryl Bainbridge: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
→top: Gwybodlen wd |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
{{Gwybodlen person/Wicidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Lloegr}} | dateformat = dmy}}
Roedd '''Y Fonesig Beryl Margaret Bainbridge''' DBE ([[21 Tachwedd]], [[1932]] - [[2 Gorffennaf]] [[2010]]) <ref>Frontispiece of ''Injury Time'' by Beryl Bainbridge,1991 Penguin edition.</ref> <ref>[[Nicholas Wroe|Wroe, Nicholas]] (1 Mehefin 2002), [https://www.theguardian.com/books/2002/jun/01/fiction.berylbainbridge "Filling in the gaps"] (Beryl Bainbridge profile), ''[[The Guardian]]''.</ref> yn llenor Saesnig o [[Lerpwl]]. Roedd hi'n adnabyddus yn bennaf am ei gweithiau ffuglen seicolegol, yn aml straeon echrysol wedi'u gosod ymhlith dosbarth gweithiol Lloegr. Enillodd Bainbridge Gwobr Whitbread am y nofel orau ym 1977 a 1996; cafodd ei henwebu pum gwaith ar gyfer y Wobr Booker.
==
Ganed Beryl Bainbridge yn [[Lerpwl]] a'i magu yn [[Formby]] gerllaw. Ei rhieni oedd Richard Bainbridge a Winifred Baines.
Roedd hi'n mwynhau ysgrifennu, ac erbyn 10 oed roedd hi'n cadw dyddiadur. <ref name="hastings">{{Citation|last=Hastings|first=Chris|title=Beryl Bainbridge, a German prisoner of war and a secret love affair|date=12 Hydref 2005|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2005/12/11/nberyl11.xml&sSheet=/news/2005/12/11/ixhome.html|periodical=[[The Daily Telegraph]]|place=London|access-date=17 Tachwedd 2008}}</ref> Cafodd wersi llais a, phan oedd hi'n 11 oed, ymddangosodd ar sioe radio ''Northern Children Hour'',<ref>[https://web.archive.org/web/20110713091656/http://www.bu.edu/phpbin/archives-cc/app/details.php?id=7372&return=http%3A%2F%2Fwww.bu.edu%2Fphpbin%2Farchives-cc%2Fapp%2Fbrowse.php%3Fletter%3DB Howard Gotlieb Archival Research Center, Boston University -Bainbridge, Beryl]</ref> ochr yn ochr â [[Billie Whitelaw]] a Judith Chalmers. Cafodd Bainbridge ei diarddel o Ysgol Merched Merchant Taylors (Crosby) oherwydd iddi gael ei dal a "cherdd fudr" (fel y disgrifiodd hi yn ddiweddarach), a ysgrifennwyd gan rywun arall, ym mhoced ei ffrog. <ref name="preston">{{Citation|last=Preston|first=John|title=Every story tells a picture|date=24 Hydref 2005|url=https://www.telegraph.co.uk/arts/main.jhtml?xml=/arts/2005/10/24/boberyl.xml&page=1|periodical=Daily Telegraph|access-date=17 Ionawr 2008}}</ref> Yna aeth ymlaen i astudio yn Ysgol Cone-Ripman, [[Tring]], [[Swydd Hertford]] (Ysgol Celfyddydau Perfformio Tring Park erbyn hyn), <ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/dame-beryl-bainbridge-novelist-whose-work-began-rooted-in-autobiography-and-which-later-developed-to-encompass-historical-subjects-2017281.html|title=Dame Beryl Bainbridge: Novelist whose work began rooted in autobiography and which later developed to encompass historical subjects|last=Levy|first=Paul|date=3 Gorffennaf 2010|work=The Independent}}</ref> lle canfu ei bod yn dda mewn hanes, Saesneg a chelf.
==Bywyd Personol==
Yr haf y gadawodd yr ysgol, fe syrthiodd mewn cariad â chyn [[Carcharor rhyfel]] o'r Almaen a oedd yn aros i gael ei ddychwelyd. Am y chwe blynedd nesaf, bu'r cwpl yn gohebu ac yn ceisio cael caniatâd i'r dyn o'r Almaen ddychwelyd i Brydain fel y gallent briodi. Ond gwrthodwyd caniatâd a daeth y berthynas i ben ym 1953.
Yn y flwyddyn ganlynol (1954), priododd Bainbridge yr artist Austin Davies. Ym 1958, ceisiodd hunanladdiad trwy roi ei phen mewn popty nwy. <ref name="higgins">{{Citation|last=Higgins|first=Charlotte|title=Bainbridge is seen through a grandson's eyes|date=25 Mai 2007|url=http://books.guardian.co.uk/hay2007/story/0,,2088035,00.html|archive-url=https://archive.today/20120707151454/http://books.guardian.co.uk/hay2007/story/0,,2088035,00.html|periodical=The Guardian|place=London, England|access-date=17 Ionawr 2008|archive-date=7 Gorffennaf 2012}}</ref> Ysgarodd y ddau yn fuan wedi hynny, gan adael Bainbridge yn fam sengl i ddau blentyn. Yn ddiweddarach, cafodd drydydd plentyn gan Alan Sharp, yr actores Rudi Davies (ganwyd 1965). <ref name="hastings">{{Citation|last=Hastings|first=Chris|title=Beryl Bainbridge, a German prisoner of war and a secret love affair|date=12 Hydref 2005|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2005/12/11/nberyl11.xml&sSheet=/news/2005/12/11/ixhome.html|periodical=[[The Daily Telegraph]]|place=London|access-date=17 Tachwedd 2008}}</ref> Roedd Sharp ar ddechrau ei yrfa fel nofelydd ac awdur sgriptiau. Yn ddiweddarach, byddai Bainbridge yn gadael i bobl feddwl mai ef oedd ei hail ŵr; mewn gwirionedd, ni wnaethant briodi erioed ond anogodd y berthynas hi i droi ei llaw at ffuglen.
==Gyrfa==
Treuliodd Bainbridge ei blynyddoedd cynnar yn gweithio fel actores, ac y 1961 ymddangosodd mewn pennod o’r opera sebon ''[[Coronation Street]]'' yn chwarae protestiwr gwrth niwclear.
Er mwyn helpu i lenwi ei hamser, dechreuodd Bainbridge ysgrifennu, yn seiliedig yn bennaf ar ddigwyddiadau o'i phlentyndod. Gwrthodwyd ei nofel gyntaf, ''Harriet Said ...'', gan sawl cyhoeddwr, a chanfu un ohonynt fod y cymeriadau canolog yn "wrthun bron y tu hwnt i gred". Fe’i cyhoeddwyd yn y pen draw ym 1972, bedair blynedd ar ôl ei thrydedd nofel (''Another Part of the Wood''). Cyhoeddwyd ei hail a'i thrydedd nofel (1967/68) ac fe'u derbyniwyd yn dda gan feirniaid er iddynt fethu ag ennill llawer o arian. <ref name="preston">{{Citation|last=Preston|first=John|title=Every story tells a picture|date=24 Hydref 2005|url=https://www.telegraph.co.uk/arts/main.jhtml?xml=/arts/2005/10/24/boberyl.xml&page=1|periodical=Daily Telegraph|access-date=17 Ionawr 2008}}</ref> <ref>{{Citation|last=Brown|first=Craig|title=Beryl Bainbridge: an ideal writer's childhood|date=4 Tachwedd 1978|page=14|periodical=[[The Times]]}}.</ref> Ysgrifennodd a chyhoeddodd saith nofel arall yn ystod y 1970au, a dyfarnwyd gwobr Whitbread i'r bumed, ''Injury Time'', am y nofel orau ym 1977.
Ar ddiwedd y 1970au, ysgrifennodd sgript sgrin yn seiliedig ar ei nofel ''Sweet William'' . Rhyddhawyd ffilm seiliedig ar y llyfr, yn serennu [[Sam Waterston]], ym 1980. <ref name="canby">{{Citation|last=Canby|first=Vincent|title=Sweet William (1979)|date=18 Mehefin 1982|url=https://movies.nytimes.com/movie/review?res=9D05E6DA103BF93BA25755C0A964948260|periodical=[[The New York Times]]|access-date=17 Ionawr 2008}}</ref>
O 1980 ymlaen, ymddangosodd wyth nofel arall. Addaswyd nofel 1989, ''An Awfully Big Adventure'', yn ffilm ym 1995, gyda [[Alan Rickman]] a [[Hugh Grant]] yn serennu.
Yn y 1990au, trodd Bainbridge at ffuglen hanesyddol. Parhaodd y nofelau hyn i fod yn boblogaidd gyda beirniaid, ond y tro hwn, roeddent hefyd yn llwyddiannus yn fasnachol. <ref name="preston">{{Citation|last=Preston|first=John|title=Every story tells a picture|date=24 Hydref 2005|url=https://www.telegraph.co.uk/arts/main.jhtml?xml=/arts/2005/10/24/boberyl.xml&page=1|periodical=Daily Telegraph|access-date=17 Ionawr 2008}}</ref> Ymhlith ei nofelau ffuglen hanesyddol mae ''Every Man for Himself'', am drychineb y Titanic ym 1912, yr enillodd Bainbridge Gwobr Whitbread 1996 am y nofel orau, a ''Master Georgie'', a osodwyd yn ystod [[Rhyfel y Crimea]], yr enillodd Gwobr James Tait Black am ffuglen 1998 amdani. Mae ei nofel olaf, ''According to Queeney'', yn adroddiad wedi'i ffugio o flynyddoedd olaf bywyd [[Samuel Johnson]] fel y'i gwelir trwy lygaid Queeney Thrale, merch hynaf Henry a [[Hester Thrale]]. ''Cyfeiriodd yr Observer'' ati fel "... nofel hynod ddeallus, soffistigedig a difyr". <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2001/aug/26/fiction.berylbainbridge|first=Adam|last=Sisman|title=Madness and the mistress|work=[[The Observer]]|date=2001-08-26|access-date=2013-05-08}}</ref>
O'r 1990au, bu Bainbridge hefyd yn feirniad theatr ar gyfer y cylchgrawn misol ''The Oldie'' . Anaml y byddai ei hadolygiadau yn cynnwys negyddol, ac fel rheol fe'u cyhoeddwyd ar ôl i'r ddrama gau. <ref name="preston">{{Citation|last=Preston|first=John|title=Every story tells a picture|date=24 Hydref 2005|url=https://www.telegraph.co.uk/arts/main.jhtml?xml=/arts/2005/10/24/boberyl.xml&page=1|periodical=Daily Telegraph|access-date=17 Ionawr 2008}}</ref>
Ar ddiwedd y 1970au, ysgrifennodd sgript sgrin yn seiliedig ar ei nofel ''Sweet William'' . Rhyddhawyd ffilm seiliedig ar y llyfr, yn serennu [[Sam Waterston]], ym 1980. <ref name="canby">{{Citation|last=Canby|first=Vincent|title=Sweet William (1979)|date=18 Mehefin 1982|url=https://movies.nytimes.com/movie/review?res=9D05E6DA103BF93BA25755C0A964948260|periodical=[[The New York Times]]|access-date=17 Ionawr 2008}}</ref>
== Anrhydeddau a gwobrau ==
Yn 2000, fe’i penodwyd Bainbridge yn [[Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig|Fonesig Cadlywydd Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig]] (DBE). Ym mis Mehefin 2001, dyfarnwyd gradd doethur er anrhydedd i Bainbridge gan y [[Y Brifysgol Agored|Brifysgol Agored]]. <ref>{{Cite news|title=Dame Beryl Bainbridge, Doctor of the University|url=http://www.open.ac.uk/students/ceremonies/files/ceremonies/file/Doctor%20of%20the%20University%201973-2011.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20131213042428/http://www.open.ac.uk/students/ceremonies/files/ceremonies/file/Doctor%20of%20the%20University%201973-2011.pdf|archive-date=13 Rhagfyr 2013}}Retrieved 4 Awst 2013.</ref> Yn 2003, dyfarnwyd Gwobr Llenyddiaeth David Cohen iddi ar y cyd â Thom Gunn. Yn 2005, cafodd y [[Llyfrgell Brydeinig]] lawer o lythyrau a dyddiaduron preifat Bainbridge. <ref name="hastings">{{Citation|last=Hastings|first=Chris|title=Beryl Bainbridge, a German prisoner of war and a secret love affair|date=12 Hydref 2005|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2005/12/11/nberyl11.xml&sSheet=/news/2005/12/11/ixhome.html|periodical=[[The Daily Telegraph]]|place=London|access-date=17 Tachwedd 2008}}</ref> Yn 2011, dyfarnwyd anrhydedd arbennig iddi ar ôl ei marwolaeth gan bwyllgor Gwobr Booker. <ref>Man Booker Prize "Best of Beryl" Award, 8 Chwefror 2011.</ref>
== Blynyddoedd olaf ==
Yn 2003, dechreuodd ŵyr Bainbridge, Charlie Russell, ffilmio rhaglen ddogfen, ''Beryl's Last Year'', am ei bywyd. Manylodd y rhaglen ddogfen ar ei magwraeth a'i hymdrechion i ysgrifennu nofel, ''Dear Brutus'' (a ddaeth yn ddiweddarach ''The Girl in the Polka Dot Dress'' ); fe'i darlledwyd yn y Deyrnas Unedig ar 2 Mehefin 2007 ar BBC Four .
Yn 2009, rhoddodd Bainbridge y stori fer ''Goodnight Children, Everywhere'' i brosiect Ox-Tales Oxfam, pedwar casgliad o straeon o'r DU a ysgrifennwyd gan 38 awdur. Cyhoeddwyd ei stori yn y casgliad "Air". Bainbridge oedd noddwr Gwobr Llyfr y Bobl.
Roedd Bainbridge yn dal i weithio ar ''The Girl in the Polka Dot Dress'' ar adeg ei marwolaeth. Mae'r nofel, a oedd yn seiliedig ar daith bywyd go iawn Bainbridge a wnaed ledled America ym 1968, yn ymwneud â'r ferch ddirgel yr honnir iddi fod yn rhan o lofruddiaeth Robert Kennedy. Golygwyd y nofel ar gyfer ei gyhoeddi gan Brendan King ac fe'i cyhoeddwyd ym mis Mai 2011 gan Little, Brown. <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/books/booknews/8494723/Beryl-Bainbridge-last-masterpiece-of-an-obsessive.html|title=Beryl Bainbridge last masterpiece of ân obsessive|first=Lorna|last=Bradbury|work=Daily Telegraph|date=2010-05-07|access-date=2011-05-10}},</ref>. Cyhoeddwyd cofiant King i Bainbridge ''Beryl Bainbridge: Love by All Sorts of Means'' ym mis Medi 2016. <ref>{{Cite news|url=http://www.bloomsbury.com/uk/beryl-bainbridge-9781472908537/|title=Beryl Bainbridge. Love by All Sorts of Means: A Biography|publisher=[[Bloomsbury]]|date=2016-02-24|access-date=2016-02-24}},</ref>
== Marwolaeth ==
[[Delwedd:Beryl_Bainbridge_Grave.jpg|de|bawd|Bedd Bainbridge ym Mynwent Highgate]]
Bu farw Bainbridge yn 77 oed, mewn ysbyty yn Llundain ar ôl i'w chanser dychwelyd. <ref>{{Cite news|last=|title=Dame Beryl Bainbridge, novelist, died on Gorffennaf 2nd, aged 77|url=http://www.economist.com/node/16588090|quote=|work=[[The Economist]]|date=15 Gorffennaf 2010|access-date=2010-12-25}}</ref> <ref>Bainbridge had been a heavy smoker for much of her life. See ''The Economist'' obituary, 17 Gorffennaf 2010, p. 90.</ref> Claddwyd hi ym Mynwent Highgate .
==Llyfryddiaeth==
===Nofelau===
*''A Weekend with Claud'' (1967)
*''Another Part of the Wood'' (1968)
Llinell 21 ⟶ 54:
*''Winter Garden'' (1980)
*''Watson's Apology'' (1984)
*''Filthy Lucre'' (1986)
*''An Awfully Big Adventure'' (1989)
*''The Birthday Boys'' (1991)
Llinell 26 ⟶ 60:
*''Master Georgie'' (1998)
*''According to Queeney'' (2001)
*''The Girl in the Polka-dot Dress'' (2011)
=== Casgliadau o straeon byrion ===
* ''Mum and Mr Armitage'' (1985)
* ''Collected Stories'' (1994)
* ''Northern Stories Vol. 5'' (ar y cyd a David Pownall) (1994)
=== Ffeithiol ===
* ''English Journey, or The Road to Milton Keynes'' (1984)
* ''Forever England: North and South'' (1987)
* ''Something Happened Yesterday'' (1993)
* ''Front Row: Evenings at the Theatre'' (2005)
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{Rheoli awdurdod}}
| |||