|
}}
Biolegydd [[Sweden|Swedaidd]] oedd '''Carolus Linnaeus''' (yn hwyrach, '''Carl von Linné''' ac yn wreiddiol ''Carl Linnæus'' neu ''Carolus Linnæus'' yn [[Swedeg]]) ([[23 Mai]] [[1707]] – [[10 Ionawr]] [[1778]]). RoeddCyflwynodd e'n cyflwynoy system [[dosbarthiad biolegol]] a cafoddchafodd llawerlawer o ddylanwad ar [[ecoleg]] modern.
GanwydFe'i ganwyd yn [[Stenbrohult]] mewn ardal [[Smalandia]] yn dene [[Sweden]]. Roedd ei taddad a'i taiddaid yn eglyswyreglwyswyr aac roedden nhw'n yn cynllunodymuno'r un waithgwaith i Carolus. Beth bynnag,Ond roedd ei diddordeb e mewn [[botaneg]] yn argraffu a'r meddygdanfonwyd y dref a roedd hon yn anfon Carolus Linnaeusef i astudio ym [[Prifysgol Lund|Mhrifysgol Lund]]. Acac ar ôl blwyddenblwyddyn aeth ef i astudio ym [[Prifysgol Uppsala|MhrifysgolBrifysgol Uppsala]].
Yn ystod ei astudiaethau daeth Linnaeus i'r feddwlpenderfyniad fody dylai dosbarthiad planhigion seiliogfod yn seiliedig ar [[briger|friger]] a [[pistil|phistil]] yn bosib ac ysgrifennodd traethawddraethawd bach am ei damcaniaeth. O ganlyniad hynni, enillodd ef swydd fel [[is-athro]] <!-- Saesneg: "adjunct professor" --> Ym [[1732]] cafodd arian gan Academi'r GwyddorGwyddorau (''Academy of Sciences'') Uppsala i foriodeithio ac astudio brodorion [[Laponia|Laplandia]], mwynau gwerthfawr, planhigion ac anifeiliaid - mewn tir a oedd bron ynheb anadnabyddusei gofnodio ar eiy pryd. Ar ôl hynny cyhoeddodd ei ''Flora Laponica'' ym [[1737]].
Aeth Linnaeus i'r cyfandir a cwrdoddchyfarfu a [[Jan Frederik Gronovius]] yn [[yr Iseldiroedd]]. ArdangosoddDangosod drafftiddo eiddrafft traethawdo'i draethawd am dosbarthiadddosbarthiad biolegol, ''[[Systema Naturae]]'', i Gronovius. Roedd y system hon yn defnyddio enwau genws-rhywogaeth byrion a manwl-gywir yn lelle enwau hirion traddodiadol, e.e. ''Physalis angulata'' yn lelle ''physalis amno ramosissime ramis angulosis glabris foliis dentoserratis''. Er datblygwydiddo yddatblygu'r system hon, sef [[enwi deuenwol]], gan y [[Bauhin|brodyr Bauhin]], roedd Linnaeus yn ehangu ac yn hysbysu'r system ymhellach.
Rhoddodd Linnaeud enwau oedd e'n meddwl yn synnwyr cyffredinsynhwyrol i'r anifeiliad a'r phlanhigionplanhigion. Er enghraifft roedd dyn yn ''Homo sapiens'' "dyn call" iddo fe. Ond iddo fe, roedd rhywogaeth dyn arall hefyd: ''Homo troglodytes'', sef "dyn sy'n byw mewn ogof". Roedd hynny yn golygu [[tsimpansî]] sydd yn ''Pan troglodytes'' heddiw. Rhododd enw i [[mamal|famaliaid]]iaid hefyd, ar ôl eu chwarennau tethol.
Ym [[1739]] priododd a Sara Morea, ferchmerch meddygi feddyg. Ac ym [[1741]] cafodd swydd fel athro meddygmeddygol ym Mhrifysgol Uppsala, ond roedd e'n symundsymudodd i swydd fel athro botaneg mewncyn ychydighir. Roedd ei waith dosbarthiadar ddosbarthiad yn parhau gan gynnwys anifeiliaid a mwynau.
Ym [[1755]] aeth ef fe'i fodgwnaed yn farchog a newydwyd ei enw i Carl von Linné.
{{Cyswllt erthygl ddethol|de}}
| 