Franz von Papen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu |
Awdurdod |
||
Llinell 15:
Uchelwr, [[gwleidydd]], swyddog milwrol a gwleidydd [[Almaen]]ig a fu'n [[Canghellor|Ganghellor yr Almaen]] o dan arweiniad [[Adolf Hitler]] yn 1932 oedd '''Franz Joseph Hermann Michael Maria von Papen zu Köningen''' (29 Hydref 1879–2 Mai 1969) ({{Audio|Franz Joseph Hermann Michael Maria von Papen.ogg|<small>ynganiad</small>}}). Roedd yn I-sGanghellor yr Almaen rhwng 1933 a 1934.
Roedd yn aelod o grwp bychan a gynghorai'r Arlywydd [[Paul von Hindenburg]] ar ddiwedd [[Gweriniaeth Weimar]]. Credai Papen y gellid rheoli Hitler pan fyddai mewn grym ac i raddau helaeth, ef a berswadiodd Hindenburg i anwybyddu ei amheuon a phenodi Hitler yn Ganghellor mewn cabinet nad oedd o dan ddylanwad y [[Plaid Natsïaidd|Natsïaid]]. Fodd bynnag, yn fuan iawn gwthiwyd Papen a'i gynghreiriaid i'r naill ochr gan Hitler a gadawodd Papen y llywodraeth ar ôl [[Noson y Cyllyll Hirion]], pan laddwyd rhai o'i gefnogwyr gan y Natsïaid.
==Cefndir==
Cafodd Franz von Papen ei eni i deulu aristocratiaid Catholigaidd yn [[Werl]], Rhanbarth Westphalia.<ref>[http://www.willy-brandt.org/bwbs_biografie/Reich_Chancellor_Bruening_s_resignation_B1124.html "Reich Chancellor Brüning's resignation"] from the site ''Biografie Willy Brandt''.</ref> Roedd yn fab i Friedrich von Papen zu Königen (1839 – 1906) ac Anna Laura von Steffens (1852 – 1939). Cafodd Franz von Papen ei addysgu fel swyddog milwrol. Yna gweithiodd fel ''attaché'' milwrol ym Mhalas y Kaiser cyn ymuno â 'Staff Cyfredinol yr Almaen' ym Mawrth 1913.
Yn Rhagfyr 1913 fe'i penodwyd i adran diplomyddol, fel ''attaché'' milwrol i Lysgennad yr Almaen (Johann Heinrich von Bernstorff) yn [[Unol Daleithiau America]]. Teithiodd yno i [[Mecsico|Fecsico]] yng ngwanwyn 1914 er mwyn fod yn dyst i 'r effaith a gafodd y chwyldro Mecsicanaidd ar y boblogaeth leol. Pan dorrodd y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] ym mis Awst y flwyddyn honno, roedd yn ôl yn [[Washington, D.C.]]. Priododd Martha von Boch-Galhau (1880{{spaced ndash}}1961) ar 3 Mai 1905.
Yn ystod y Rhyfel Byd, tra yn Washington D.C., dechreuodd ymgysylltu gyda gweithgareddau ysbïo. Oherwydd hyn, cafodd ei allforio yn ôl i’r Almaen ond ar y ffordd adref cafodd ei fagiau eu hatafaelu gan yr Americanwyr. Pan agorwyd fagiau pPapen, gwelsant 126 o stybiau siec yn ei fag. Roedd y rhain wedi eu hysgrifennu allan i asiantwyr Papen.
Llinell 28 ⟶ 27:
[[Image:PapenSchleicher0001.jpg|thumb|left|275px|Y Canghellor Papen (chwith) gyda Gweinidog Amddiffyn yr Almaen, Kurt von Schleicher yn 1932, yn ystod ras geffylau.]]
Gweithiodd fel cyfryngwr rhwng y fyddin Almaeneg a’r ‘[[Byddin Weriniaethol Iwerddon|Gwirfoddolwyr Gwyddelig]]' (a adnabyddwyd yn ddiweddarach fel yr IRA). Ei swyddogaeth yn hyn oedd gwerthu arfau i’r [[Gwyddel]]od yn ystod [[Gwrthryfel y Pasg]]. 1916. Gweithiodd hefyd fel cyfryngwr i’r cenedlaetholwyr o India yn ystod y cynllwyn Hindŵ-Almaeneg. Ddychwelodd Papen yn ôl i’r Almaen yn 1918 ar ddiwedd y Rhyfel.
==Blynyddoedd "Rhwng rhyfel"==
Yn y blynyddoedd rhwng y rhyfel ymunodd gyda’r ‘Blaid Ganolig’ gan sefydlu rhan o'r adain geidwadol. Roedd yn aelod o lywodraeth Prwsia o 1921 i 1932. Yn etholiad arlywyddol 1925, mi sonnodd Papen ei blaid gan gefnogi'r ymgeisydd adain-dde Paul Hindenburg dros ymgeisydd Plaid y Canolwyr – Wilhelm Marx.
Ar y cyntaf o Fehefin 1932, fe'i dyrchafwyd gan Franz von Papen yn Ganghellor yr Almaen; Kurt von Schleicher oedd wedi dewis y cabinet. Roedd yn aelod o'r Clwb "Deutscher Herrenklub".
Llinell 44 ⟶ 43:
[[Categori:Almaenwyr]]
[[Categori:Canghellorion yr Almaen]]
{{Authority control}}
| |||