Cabinet y Deyrnas Unedig: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
EmausBot (sgwrs | cyfraniadau) |
B newid hen enw, replaced: bresenol → bresennol using AWB |
||
Llinell 5:
Yn draddodiadol, y Cabinet yw'r corff uchaf o ran gwneud penderfyniadau o fewn system llywodraethu [[San Steffan]]. Gwelir gwreiddiau'r system gyfansoddiadol hon yng ngwaith arloeswyr megis [[Walter Bagehot]], a ddisgrifiodd y Cabinet fel "cyfrinach effeithiol" system wleidyddol Prydain yn ei lyfr ''[[The English Constitution]]''. Dros y degwadau diwethaf, fodd bynnag, gwelwyd lleihau pwer y Cabinet gan drosglwyddo llawer o'i bwerau i'r Prif Weinidog.<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=-tK4nZYLyxcC&dq=british+presidency&printsec=frontcover&source=bl&ots=hV_mWgF37z&sig=mI9ZHLiKfs4Xt1aSRbRyXYLB7iQ&hl=en&ei=TZ0WSqfnHMeQjAebscj9DA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4#PPA13,M1 Foley, Michael, 2000 - The British Presidency tud. 13–14 drwy Google Books]</ref>
==Hanesyddol==
Mae gwreiddau'r Cabinet yn gorwedd yng nghyfnod [[Senedd Lloegr]], sef yn y cyfnod cyn creu [[Teyrnas Prydain Fawr]] a'r Deyrnas Unedig a'i dilynodd. Hyd at yr 16eg ganrif penodwyd Swyddogion Gwladwriaethol gan Goron Lloegr, yn unigol, gydag eiddo, pwer a chyfrifoldebau eu hunain. Yr unig gorff ar y lefel hwn oedd [[Cyfrin-gyngor y DU|Cyfrin-gyngor Lloegr]]. Ar ddiwedd y 16eg ganrif gwelwn gyfeirio mewn dogfennau at "''cabinet council''", sef cyngor a roddwyd i'r brenin neu'r frenhines, yn breifat, mewn ystafell fechan (''cabinet''). Mae'r ''Oxford English Dictionary'' yn tadogi'r enw i [[Francis Bacon]] a'i ''Essays'' (1605) gan fyny mai ef a fathodd y term. Ond yma, mae Bacon yn ei ddefnyddio yng nghyd-destun gwledydd tramor ac yn difrio'r cysyniad fel "remedi oedd yn waeth na'r glefyd ei hun."<ref>[http://www.bartleby.com/3/1/20.html Bacon, Essay "On Counsel"] "''For which inconveniences, the doctrine of Italy, and practice of France, in some kings’ times, hath introduced cabinet counsels; a remedy worse than the disease."</ref>
[[File:LloydGeorge.jpg|bawd|chwith|[[David Lloyd George]], y gwleidydd ar glensiodd y Cabinet i'w ffurf
Yng nghyfnod [[Senedd Prydain Fawr]], sefydlodd [[Siarl I, brenin Lloegr a'r Alban]] ''"Cabinet Council"'' swyddogol ym 1625, i weithredu fel ei gyngor-cyfrin (neu gyngor preifat) a defnyddir y gair "y Cabinet" am y tro cyntaf ym 1644 - unwaith eto, mewn modd dilornus, estronol.<ref name="oedCabinet">[[OED]] Cabinet</ref>
| |||