Tomato: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Llysieuyn]] cyffredin sy'n perthyn i deulu'r [[codwarth]] (Lladin: ''[[Solanaceae]]''; Saesneg: ''nightshades''<ref>[http://www.llennatur.com/Drupal7/llennatur/?q=node/96 www.llennatur.com;] adalwyd 7 Chwefror 2016</ref><ref name="renatovicario" />) sy'n dod o [[De America|Dde America]] yn wreiddiol yw '''tomato'''. Mae ei [[ffrwyth]]au coch yn fwytadwy ac ar gael ledled y byd heddiw. Mae'n cael ei gynnwys mewn amrywiaeth eang o fwyd a diod gan gynnig saws, [[pitsa]]s neu'n amrwd mewn [[salad]]. Mae'n frodorol o [[De America|Ganol a Dde America]], a cheir tystiolaeth i'r tomato gael ei ddefnyddio fel bwyd am y tro cyntaf yn [[Mecsico]].

Ceir sawl math o domato, ac mewn gwledydd tymheredd cŵl, fe'i tyfir yn y [[tŷ gwydr]]. Yn gyffredin, gall dyfu i uchder o {{convert|1|-|3|m|ft|0|sp=us}}1–3 metr (3–10 tr) gyda bonyn gwan; oherwydd hyn, ar adegau, mae'r planhigyn yn 'cropian' ar y ddaear, yn aml dros blanhigion eraill. Mae'n blanhigyn lluosflwydd, parhaol yn ei ardaloedd brodorol, ondmewnond mewn gwledydd oerach gall fod yn flodyn unflwydd. Ar gyfartaledd mae ei ffrwyth yn pwyso oddeutu {{convert|100|g|oz|0|sp=us}} gram (4 owns).<ref name="rijkzwaan">{{cite web|title=Tomaat september 2010, RZ Seeds & Services |url=http://www.rijkzwaan.nl/wps/wcm/connect/76e25a80440b8370aa7dffd79ded817c/PDF+S%26S+Tomaat+sept+2010.pdf?MOD=AJPERES|quote=Het gemiddeld vruchtgewicht ligt tussen de 102 en 105 gram en de kwaliteit is goed.}} 2010 rijkzwaan.nl</ref><ref name="enzazaden">{{cite web|title=Enza Zaden – Teeltnieuws|url=http://www.enzazaden.nl/GrowerServices/news/?page=12|quote=Het gemiddelde vruchtgewicht van Ingar ligt tussen 100–110 gram.}} 6 Awst 2009 enzazaden.nl</ref>

Defnyddir ffrwyth coch y tomato gan gogyddion fel llysieuyn, fel arfer, ee mewn saws gyda chig. O ran [[botaneg]] a gwyddoniaeth y planhigyn, fodd bynnag, oherwydd fod ynddo [[hadhedyn|hadau]]au, ffrwyth ydyw, sy'n debycach i'r banana a'r afal nag ydyw i foronen neu feipen.