Moderniaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

 

==Moderniaeth yng Nghymru==

[[Delwedd:Joyce oconnell dublin.jpg|bawd|150px|Cerflun o [[James Joyce]] ar ''North Earl Street'', Dulyn, gan Marjorie FitzGibbon.]]

Arloesodd Moderniaeth o ran ffurf, wrth i awduron arbrofi â ffurfiau a mesurau traddodiadol, neu ymwrthod yn llwyr â hwynt. Eto yma, mae angen pwysleisio nad ffenomen lenyddol yn unig yw Moderniaeth: gellir gweld yr un math o arbrofi ac arloesi ar waith yn y celfyddydau gweledol ([[Picasso]] yw un o'r engreifftiau amlycaf) a cherddoriaeth ([[Schoenberg]], er enghraifft). Yn sgil y diffiniadau hyn, dadleuodd rhai fod Moderniaeth yn hwyr yn cyrraedd Cymru, os cyrhaeddodd o gwbl, a bod un o gysyniadau canolog Moderniaeth, sef ymwrthod yn llwyr â thraddodiad, yn wrthnysig i’r meddylfryd Cymraeg ar ddechrau’r ugeinfed ganrif. Rhydd Moderniaeth bwyslais ar y presennol, y cyfnewidiol a’r newydd, yn hytrach na’r tragwyddol, y sefydlog a’r traddodiadol. O fewn milieu llenyddol y Gymraeg felly, gellid yn hawdd gredu’r haeriad mai hwyr a gwan oedd dyfodiad Moderniaeth.

 

Wrth ymrafael â’r amryw ddiffiniadau hyn, dychwelir at berthynas unigryw Moderniaeth Gymraeg â thraddodiad. Gwthiodd Hunter awgrym R. M. Jones ymhellach eto a chynnig ‘I would, however, put the noun in the plural, stating that a number of Welsh artists have cooked up a number of uniquely Welsh Modernisms’. Fel yr awgryma John Rowlands, ‘efallai’n wir fod awydd cryf am ein gweddnewid ein hunain (trwy gyfrwng [[seicoleg]]) neu drawsffurfio cymdeithas (trwy gyfrwng gwleidyddiaeth chwyldroadol) yn un o nodweddion pwysicaf ein canrif ni’. Yn hytrach, felly, nag awgrymu mai’n hwyrfrydig y daeth Rhamantiaeth i’r Gymraeg, neu na ddigwyddodd Moderniaeth ‘go iawn’ yn yr iaith, gellid ystyried mai rhyw fath ar raddfa neu gontinwwm yw’r gwahanol fudiadau a gafwyd mewn llenyddiaeth Gymraeg dros y ganrif a hanner ddiwethaf, a’u bod i gyd i raddau yn ymdrin ac yn ymhél â’r ymdeimlad cynyddol o ddieithrwch, o argyfwng gwacter ystyr, ac o geisio canfod ystyr a hunaniaeth mewn byd cynyddol eang ond cynyddol ddrylliedig. Os felly, ac os gellir galw peth fel hyn yn Foderniaeth, yna mae achos cryf dros ddadlau mai Moderniaeth, yn ei hamryfal ffurfiau ac agweddau, yw mudiad artistig llywodraethol, os nad diffiniol, yr 20g yn Gymraeg.

 

==Cyfeiriadau==