Petroliwm: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
B clean up |
||
Llinell 5:
[[Delwedd:Cynhyrchu Olew yn Texas.png|bawd|300px|Y petroliwm a gynhyrchwyd yn Tecsas.]]
[[Tanwydd ffosil]] yw '''petroliwm''' neu '''olew crai''' sy'n cael ei echdynnu o'r ddaear mewn gwledydd ar draws y byd, ond yn enwedig yn y [[Dwyrain Canol]], [[Unol Daleithiau America]], [[Rwsia]] a [[Feneswela]]. Mae'n [[adnodd anadnewyddadwy]] a ddefnyddir i wneud petrol, plastig ayyb. Mae petroliwm yn hylif tew brown tywyll fel arfer, sy'n cynnwys cymysgedd cymhleth o [[hydrocarbon]]au fflamadwy. Caiff y petroliwm ei buro trwy broses o [[distyllu ffracsiynol|ddistyllu ffracsiynol]].
Mae pris olew yn gallu effeithio ar [[economi]] gwledydd y byd. Yn 2008 cafwyd [[Argyfwng Economi 2008|argyfwng ariannol]] byd-eang yn dilyn codiad sydyn ym mhris petroliwm. Yn ôl rhai, roedd olew hefyd wrth wraidd ymosodiad Iraq ar Kuwait yn Awst 1990, a'r Unol Daleithiau ar Iraq ychydig wedyn yn 1991 - enw ymgyrch filwrol [[Unol Daleithiau America]] yn 2003 oedd ''Operation Iraqi Liberation'' (OIL).<ref>{{cite web |url = http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/03/20030324-4.html |title = Press Briefing by Ari Fleischer |work = The White House press release|date = 24 Mawrth 2003 |accessdate =21 Gorffennaf 2006}}</ref> Cyfansoddodd y canwr protest David Rovics gân o'r enw "Operation Iraqi Liberation (OIL)" a ddaeth yn anthem i'r mudiad gwrth-ryfel.
Llinell 11:
== Ffurfiant ==
Mae dwy theori yn bodoli am ffurfiant olew: theori ffurfiant biolegol a theori ffurfiant anfiolegol. Y prif theori yw'r theori ffurfiant biolegol, a phrin yw'r daearegwyr sy'n cefnogi'r theori anfiolegol.
=== Theori ffurfiant biolegol ===
Llinell 29:
===Cynhyrchiad===
Yng nghyd-destun cynhyrchu petroliwm, mae'r gair ''cynhyrchu'' yn cyfeirio ar yr olew craidd a echdynnir o'r ddaear; nid yw'n cynnwys olew a gaiff ei greu mewn dulliau eraill.
{| style="text-align:right;" class="wikitable sortable"
Llinell 372 ⟶ 371:
Nodiadau:
<sup>1</sup> Anterth cynhyrchu olew cyffredin eisioes wedi pasio yn y wlad hon.
<sup>2</sup> Mae olew cyffredin Canada'n lleihau, ond mae olew-dywod Canada (a'r cynnyrch olew) yn codi. O gynnwys olew-dywod yn y ffigyrau, gan Canada mae'r ail ffynhonnell fwyaf o olew, ar ôl Sawdi Arabia.
Llinell 381 ⟶ 380:
===Treuliad===
===Yr amgylchedd===
Llinell 390 ⟶ 388:
==Gweler hefyd==
* [[Ffracio]]
[[Categori:Petroliwm| ]]
| |||