Pentref mawr ywMae '''Machen''',sydd(Cyfeirnod wediOS: eiST 226 887) yn bentref eitha mawr, wedi'i leoli 3dair milltir i'r dwyrain o [[Caerffili|Gaerffili]] ar ffordd yr [[A468]] ym [[Caerffili (sir)|Mwrdeistref sirolSirol Caerffili]] yn ne [[Cymru]]. Mae [[Bedwas]] a [[Trethomas|Threthomas]] gerllaw, acsydd ynghyd aâ hwy,Machen mae'nyn cyfansoddillunio [[ward]] cynghorolcyngor. Mae yma [[Castell machen|gastell]] Cymreig.
Saif y pentref ar droed Mynydd Machen, mae'n bosib cerdded i fyny ac ar hyd gopac'r mynydd, lle mae nifer o feini sydda ynghlwmenwir âmewn chwedlau lleol:. Dywed un chwedl y bu [[Sant Pedr]] yn ymwled a Chymru. Ar ymddangosiad sydyn y diafol, cododd nifer o feini mawrion a'u gosod yn ei ffedog er mwyn gallu eu cario yn rhwyddach. Erlidiwyd ef gan diafol, a bu'r ddau'n neidio o gopa un mynydd i'r llall. Wrth i'r diafol lanio ar gopa Mynydd Machen, arhosodd er mwyn dal ei anadl a dechreuodd [[Sant Pedr]] daflu'r meini tuag ato, gan eu gadael ar wasgar o gwmpas y fro.
Dywed y chwedl y bu [[Sant Pedr]] yn ymwled a Chymru er mwyn gwylio drost y ffydlon. Ar ymddangosiad sydyn y diafol, cododd nifer o feini mawrion a'u gosod yn ei ffedog er mwyn gallu ei cario yn rhywddach. Erlodd y diafol, a bu'r ddau (roeddent yr un taldra a chewri) yn neidio o gopa un mynydd i'r llall. Wrth i'r diafollanio ar gopa Mynydd Machen, arhosodd er mwyn dal ei anadl a dechreuodd [[Sant Pedr]] daflu'r meini tuag ato, gan adael marlurion o'i gwmpas.
Creodd Dennis Spargo, trigolyn o Fachen, ffilm o'r enw 'Machen: Then & Now' amsef hanes y pentref yyn 2005, ynghyd aâ'i deulu a'i ffrindiau.
Mae enwogion o Fachen yn cynnwys [[Ron Davies]]. Anrhydeddwyd ef, yn aelod o'r [[Gorsedd|Orsedd]] gyda'r enw barddol "Ron o Fachen".
