Ynni adnewyddadwy: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

'''[[Egni]] sydd adnewyddol''byth' (hefyd:yn '''egnigorffen adnewyddadwy''',yw '''egni adnewyddadwy''') yw [[egni]] sydd 'byth' yn gorffen. Mae'n groes i egni anadnewyddwyanadnewyddadwy sef egni a fydd yn dod i ben yn y 500 o flynyddoeddmlynedd nesaf.

MaeCynhyrchir egni adnewyddadwy'n cael ei gynhyrchu allan o [[adnoddAdnodd adnewyddadwy|adnoddau adnewyddadwy]]'r]] blaned. Dyma rai o'r gwhanol fathau:

===Ynni Niwclearniwclear===

Ceir dau fath o Ynniynni Atomigatomig. Y cyntaf yw [[Ymasiadymasiad niwclear]]", pan fo [[niwclewsNiwclews|niwclysau]] [[elfen]] sydd â [[rhif atomig]] isel yn uno i ffurfio niwclews elfen drymach. Dyma'r broses sy'n digwydd yn yr [[haul]], ac mae [[gwyddoniaethGwyddoniaeth|gwyddonwyr]] yn ceisio efelychu'r broses hon ar y ddaear i gynhyrchu [[trydan]], ond mae llawer o waith yn dal i'w wneud oherwydd y tymheredd uchel sydd yn angenrheidiol. Dyma grealreal Sanctaiddsanctaidd y gwyddonydd gan nad oes ganddo wastraff peryglus. Ond gan nad yw wedi ei berffeithio, ni ellir ateb y cwestiwn: i ba raddau y'r bydd ynni o ymasiad niwclear yn adnewyddadwy?

DydyNid yw'r ail fath o ynni niwclear, sef [[Ymholltiadymholltiad niwclear]], ddim yn cynhyrchu ynni adnewyddadwy yn ôl llawer o wyddonwyr, er bod yr [[Unol Daleithiau America|UDA]] yn datgan ei fod. Am ragor ar y ddadl hon gweler: [[dadleuonDadleuon ynghylch ynni niwclear|datgan ei fod]].

Egni solar yw'r pelydrau gwres a golau sy'n dod o'r haul. MaeBu pobl wedi bod yn ei ddefnyddio ers tro gan ddefnyddio technolegau amrywiol sydd wedi datblygu dros amser. Daw egni solar o'r haul, a cheir mwy o'r egni hwn nag unrhyw fath arall. Mae'r diwydiant hwn hefyd yn tyfu'n gynt nag unrhyw ddiwydiant cynaeafu egni arall: ceir 50% yn fwy pob blwyddyn, yn enwedig [[Egni solar|cynaeafu trydan]] drwy [[Panel solar|gelloedd ffotofoltaidd]]. Tywynnai'r haul 10,000 gwaith mwy o egni nac yr ydym ei angen.

Ceir tair ffordd wahanol o ddefnyddio pŵer yr haul yn uniongyrchol:, sef ''celloedd solar'', ''ffwrnais solar'', a ''phaneli solar''.

Mae dyn ers canrifoedd wedi ceisio trawsnewidiad egni gwynt i ffurf defnyddiolddefnyddiol megis symudiad carreg ar garreg mewn melin; datblygiad o hyn yw trawsnewid egni'r gwynt i [[egni trydan]] neu [[egni cinetig]]. Mae gwynt yn bodoli gan fod rhai rhannau o'r blaned yn poethi yn'n fwy na rhannau eraill a bod canol (mewnol) y blaned yn boeth. Drwy i lafnau melinau gwynt droi [[tyrbeintyrbin]], trosglwyddir y symudiad hwn yn gerrynt trydanol. Mae'r gwaith o'i hadeiladu wedi dechrau yn y môr oddi ar arfordir gogledd-ddwyrain [[Cymru]] o'r enw '''Gwynt y Môr''' gan Gwmni NPower Renewables. Hon fydd y fferm wynt ail fwyaf yn y byd.<ref>[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_7760000/newsid_7762200/7762233.stm BBC Cymru: "Golau gwyrdd i gynllun fferm wynt", 3 Rhagfyr 2008]</ref>

===Egni Dŵrdŵr===

[[Ynni hydro|PwerPŵer hydro]], pwerpŵer hydrolig, neu egni dŵr yw'r pwerpŵer sy'n deilliadolddeilliadol o rym symudiad dŵr sy'n cael eia ddefnyddioddefnyddir i greu egni mwy defnyddiol. Mae symudiad dŵr hefyd yn medru troi tyrbeintyrbin a chreu trydan, boed y llif naill ai mewn moroedd, afonydd neu lynnoedd. Gelwir hyn yn ynni hydro neu ynni dŵr. Un o'r datblygiadau cynharaf yng Nghymru parthed egni dŵr oedd cronfa ddŵr gerllaw pentref [[Tanygrisiau]] yn ardal [[Blaenau Ffestiniog]] yng [[Gwynedd|Ngwynedd]], sef [[Llyn Stwlan]] a agorwyd yn swyddogol ynym [[1961]].

===Egni Geothermolgeothermol===

PwerPŵer gwres a storiwyd yn y ddaear yw egni geothermalgeothermol. Drwy ddefnyddio technoleg newydd tebyg iawn i'r oeriaduroriadur ([[y pwmp gwres]]), mae egni geothermalgeothermol medru cael ei 'chwyddo'. Mae dau fath gwahanol: pibellau tua dwydau fetr o dan wyneb y ddaear (lle mae'r tymheredd yn gyson 10 - 14 gradd canraddganradd yn gwagio eu hegni drwy gyfnewidyddgyfnewidfeydd gwres i system gwres canol y tŷ. Yn ail, pibellau hirion fertig sy'n manteisio ar wres uchel canolganol y ddaear. Mae Ynys yr Iâ wedi bod yn defnyddio'r math hwn o drydan ers blynyddoedd.

===Egni Biomasbiomas===

Egni o blangigionblanhigion yw hyn. Gallwn ddistyllu alcohol allan o gorn melys neu siwgwrsiwgr - i droi peiriannau neu i symud cerbydau. Ystyrir hyn yn ddull adnewyddadwy gan y gellir tyfu ychwaneg o'r planhigion o fewn dim.