Tawddgyrch cadwynog: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
newydd, ond i'w gwbwlhau eto.
 
Eisingrug (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
UnMae o'r''Tawddgyrch cadwynog''' yn un o [[Pedwar mesur ar hugain|Bedwar mesur ar hugain]] ydyw[[Cerdd '''tawddgyrchDafod]], cadwynog''';ac felly mae felly'n cynnwysfesur [[cynghanedd (barddoniaeth)|caeth]]. Mae'n hen fesur ac yn un o'r mwyaf cymhleth. Wyth llinell sydd iddo ac wythsill ym mhob un.
 
==Nodweddion==
[[Pennill]] o [[rhupunt hir|rupunt hir]] yw'r pedair llinell olaf, ac mae'r bedair linell gyntaf hefyd yn debyg i'r mesur hwnnw. Ceir cynghanedd gyflawn yn y rhain.
 
Amrywiad ar y '''[[rhupunt hir]]''' yw'r tawddgyrch cadwynog. Ymdebyga pennill o dawddgyrch cadwynog i ddau bennill o rupunt hir, ond gydag ychydig o newidiadau. Mae wyth llinell gan bob pennill, ac wyth sillaf ymhob llinell wedi'u rhannu yn ddwy ran bedair sillaf. Yn hytrach na bod y tri chymal cyntaf yn odli, dim ond yr ail a'r trydydd cymal sy'n odli, ond mae'r cymalau hyn yn odli'n ddwbwl â'r ail glymiad.
 
Yn ôl deddfiad [[Dafydd ab Edmwnd]] yn [[Eisteddfod Caerfyrddin 1451]], rhaid i bob llinell ffurfio cynghanedd groes, oddieithr y bumed a'r seithfed linell, sy'n odli'n fewnol.
 
Dyma enghraifft ar y mesur o waith [[Lewys Glyn Cothi]]:<ref>[[John Morris-Jones]], ''Cerdd Dafod'', Rhydychen, 1925</ref>
 
:''Tiriawg yd'''oedd''', tarw i gad'''au''',''
:''Tyr fwriad'''au''' trwy'i frod'''ir''';''
:''Tarian byd'''oedd''', Twrn heb wad'''au''',''
:''Teg'i rad'''au''', hwynt a gred'''ir'''.''
:''Tad cared'''ig''' tai rhwymed'''ig'''''
:''Terfyned'''ig''' tref a nod'''ir''';''
:''Tëyrn, gwled'''ig''' tref gadwed'''ig''',''
:''Tŵr caeed'''ig''', traw y cedw'''ir'''.''
 
Mae pob llinell ar y [[cynghanedd groes|gynghanedd groes]], oni bai am y bumed a'r seithfed, sydd yn odli'n fewnol.
 
Cynhelir y brifodl '''ir''' bob yn ail linell, ac mae patrwm yr odlau rhwng gorffwysfa pob clymiad (dwy linell) yn gyson, er enghraifft:
 
:''ydoedd - bydoedd''
:''gadau - wadau''
:''fwriadau - radau''
:''frodir - gredir''
 
Y mae'n fesur astrus iawn, gyda llawer o'r penillion arno wedi'u llunio er gorchest yn unig mewn [[awdl enghreifftiol|awdlau enghreifftiol]]. Sylwer ar y cymeriad llythrennol a gynhelir gan Lewys Glyn Cothi drwy gydol y pennill, sy'n dangos meistrolaeth y bardd ar ei gyfrwng.
 
Roedd [[Guto'r Glyn]] yn hoff iawn o'r mesur hwn.
 
==Cyfeiriadau==
{{Cyfeiriadau|3}}
==Llyfryddiaeth==
 
*[[John Morris-Jones]], ''Cerdd Dafod'' (Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1925)
 
==Gweler hefyd==
*[[Cerdd Dafod]]
*[[Y pedwar mesur ar hugain]]
 
{{eginyn llenyddiaeth}}
 
[[Categori:Barddoniaeth Gymraeg]]