Eglwys Gadeiriol Aberhonddu: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
TXiKiBoT (sgwrs | cyfraniadau)
→‎Priordy Ioan Efengylydd: Regy oedd tad Gwilym Brewys.
Llinell 4:
==Priordy Ioan Efengylydd==
[[Delwedd:Eglwys Aberhonddu D.Cox W.Radclyffe.JPG|300px|bawd|'''Eglwys Gadeiriol Aberhonddu''' tua chanol y [[19eg ganrif]]]]
Sedydlwyd Priordy [[Urdd Sant Benedict|Benedictaidd]] [[Ioan]] Efengylydd tua chanol y [[12fed ganrif]] pan roddodd yr Arglwydd [[Bernard Newmarch]] eglwys Aberhonddu i [[Abaty Battle]] yn [[Sussex]]. Buasai [[Gerallt Gymro]] yn archddiacon yn y priordy yn [[1172]]. Yn ddiweddarach galwodd yno gyda [[Baldwin, Archesgob Caergaint]] yn [[1188]] yn ystod ei [[Hanes y Daith Trwy Gymru|daith trwy Gymru]] yn y flwyddyn honno, ar ei ffordd o [[Henffordd]] i [[De Cymru|dde Cymru]]. Dyma hoff eglwys [[WilliamReginald de BreosBraose]] (m. [[1211]]), tad [[Gwilym Brewys]] (m. [[1230]]), cariad [[Siwan]] gwraig [[Llywelyn Fawr]], a oedd yn perthyn i deulu lleol [[Teulu de Breos|de Breos]]: ''yr eglwys a garaf fwy na'r lleill i gyd''. Cyfrannai ei deulu'n hael i'r eglwys a'r priordy.
 
Nid oes llawer wedi parhau o'r adeilad Benedictaidd. Mae'r rhan fwyaf o'r adeilad presennol yn dyddio o'r [[13eg ganrif|13eg ganrif]] a'r ganrif olynol. Roedd cymeriad y priordy wedi dirwyio pan ymwelodd [[Pecham, Archesgob Caergaint]] yn [[1283]] a chyhuddo'r prior o fod yn feddw ac anostest. Yn [[1291]] wyth fynach ac un prior oedd yno a gwerth y priordy yn £122 gan ei wneud yn un o'r cyfoethocaf yng Nghymru.