Ardal an-fetropolitan
Math o ardal llywodraeth leol yn Lloegr yw ardal an-fetropolitan (Saesneg: non-metropolitan district). Mae ardaloedd an-fetropolitan yn rhan o system dwy haen o lywodraeth leol sy'n gweithredu yn y rhan fwyaf o Loegr. Mae'r ardaloedd yn israniadau o siroedd an-fetropolitan, gan rannu pŵer a chyfrifoldeb gyda nhw.
Mae'r sir yn gyfrifol am wasanaethau mwyaf a drutaf, megis:
- addysg
- gwasanaethau cymdeithasol
- prif ffyrdd
- llyfrgelloedd
- trafnidiaeth gyhoeddus
- gwasanaethau tân
- Safonau Masnach
- gwaredu gwastraff
- cynllunio strategol
tra bod ardaloedd an-fetropolitan yn darparu gwasanaethau, megis:
- cynllunio lleol a rheoli adeiladau
- tai cyngor
- ffyrdd lleol
- iechyd yr amgylchedd
- marchnadoedd a ffeiriau
- casglu ac ailgylchu sbwriel
- mynwentydd ac amlosgfeydd
- parciau
- gwasanaethau hamdden
- twristiaeth
Crëwyd y system ddwy haen hon yn 1974 gan Ddeddf Llywodraeth Leol 1972.
Mae llawer o ardaloedd wedi cael statws bwrdeistref trwy siarter frenhinol. Mae hyn yn golygu bod y cyngor lleol yn cael ei alw'n "gyngor bwrdeistref" yn lle "cyngor dosbarth", a bod ganddo'r hawl i benodi maer. Mae ardaloedd eraill wedi cael statws dinas trwy breinlythyrau, ond nid yw hyn yn rhoi unrhyw bwerau ychwanegol i'r cyngor lleol heblaw'r hawl i alw ei hun yn "gyngor dinas". Fodd bynnag, nid yw pob awdurdod lleol sydd â'r geiriau "dinas" neu "fwrdeistref" yn yr enw yn ardal an-fetropolitan; mae rhai yn awdurdodau unedol, mae eraill yn fwrdeistrefi metropolitan neu fwrdeistrefi Llundain.