Ardalydd

Ardalydd
Enghraifft o'r canlynol	teitl bonheddig, courtesy title, gwobr
Math	seigneur
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Uchelwr a'i safle rhwng dug ac iarll yw ardalydd^[1] neu weithiau marcwis (Saesneg: Marquess). Gelwir ei wraig yn ardalyddes.

Ystyr

Ystyr y teitl yn y Gymraeg yw swyddog neu uchelwr sydd a'r cyfrifoldeb i amddiffyn ardal arbennig. Mae'r teitl i'w cael ym Mrut y Tywysogion ^[1]^[2]. Mae'r teitl yn Saesneg yn tarddu o'r un gwreiddyn a'r term mers (ffin / march yn Saesneg). Y gwahaniaeth tybiedig yn y bendefigaeth Ewropeaidd yw bod Cownt (teitl sydd ddim ar gael ym mhendefigaeth Lloegr) yn gyfrifol am weinyddu comte (ardal gweinyddol) a bod Marcwis yn gyfrifol am amddiffyn ei ffiniau. Er hynny nid oedd Arglwyddi'r Mers yn defnyddio'r teitl Ardalydd.

William Salesbury yn ei eiriadur A Dictionary in Englyshe and Welshe (1547) oedd y cyntaf i ddefnyddio'r hen deitl Cymraeg Ardalydd fel cyfieithiad o'r teitl Saesneg Marquess.^[1]

Ardalyddion Cymru

Tri ardalydd sydd a'u teitlau yn deillio o Gymru:

Ardalydd Môn, teitl a roddwyd gyntaf i Henry William Paget ym 1815 ^[3]
Ardalydd y Fenni, teitl a roddwyd gyntaf i William Nevill ym 1886 ^[4]
Ardalydd Aberdaugleddau, teitl a roddwyd gyntaf i'r tywysog Louis o Battenberg (Mountbatton) ym 1917^[5]

Cyfarchiad

Yn ôl arfer parch pendefig dylid cyfeirio at Ardalydd fel Y Mwyaf Anrhydeddus a'i chyfarch fel Eich Anrhydedd Fwyaf ^[6]

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ardalydd. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 23 Mehefin 2017.
↑ Thomas Jones, gol. Brut y Tywysogion: Peniarth MS. 20 (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1952)
↑ "Anglesey, Henry William Paget, 1st Marquess of" . Dictionary of National Biography. Llundain: Smith, Elder & Co. 1885–1900.
↑ Cokayne, George E. (1910). Gibbs, Vicary, ed. The complete peerage of England, Scotland, Ireland, Great Britain and the United Kingdom, extant, extinct, or dormant. I, Ab-Adam to Basing. London: St. Catherine Press.
↑ Cokayne, G.E. (1940), The Complete Peerage, revised, enlarged and edited by Doubleday, H.A. and Howard de Walden, Lord, London: St Catherine Press, vol. XIII tud. 260
↑ "Marquess and Marchioness". Debrett's. n.d. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 Tachwedd 2014. Cyrchwyd 22 Medi 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)

[GPC-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ardalydd. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 23 Mehefin 2017.

[2] Thomas Jones, gol. Brut y Tywysogion: Peniarth MS. 20 (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1952)

[3] "Anglesey, Henry William Paget, 1st Marquess of" . Dictionary of National Biography. Llundain: Smith, Elder & Co. 1885–1900.

[4] Cokayne, George E. (1910). Gibbs, Vicary, ed. The complete peerage of England, Scotland, Ireland, Great Britain and the United Kingdom, extant, extinct, or dormant. I, Ab-Adam to Basing. London: St. Catherine Press.

[5] Cokayne, G.E. (1940), The Complete Peerage, revised, enlarged and edited by Doubleday, H.A. and Howard de Walden, Lord, London: St Catherine Press, vol. XIII tud. 260

[Debrett's-6] "Marquess and Marchioness". Debrett's. n.d. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 Tachwedd 2014. Cyrchwyd 22 Medi 2014. Unknown parameter |deadurl= ignored (help)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]