Bertrand du Guesclin

Uchelwr Llydewig a chadfridog Ffrengig yn y Rhyfel Can Mlynedd oedd Bertrand du Guesclin, Llydaweg: Beltram Gwesklin (c. 1320 - 13 Gorffennaf 1380). Adnabyddid ef fel "Eryr Llydaw",[1] ac roedd yn gyfaill i Owain Lawgoch. Llwyddodd i adennill y rhan fwyaf o Ffrainc o afael brenin Lloegr.

Bertrand du Guesclin
Ganwyd1320s, 1320 Edit this on Wikidata
Bronn Edit this on Wikidata
Bu farw13 Gorffennaf 1380 Edit this on Wikidata
Châteauneuf-de-Randon Edit this on Wikidata
DinasyddiaethFfrainc Edit this on Wikidata
Galwedigaethperson milwrol, marchog Edit this on Wikidata
SwyddConstable of France Edit this on Wikidata
TadRobert II du Guesclin Edit this on Wikidata
PriodJeanne de Laval-Tinténiac, Tiphaine Raguenel Edit this on Wikidata
Cerflun Bertrand du Guesclin yn Dinan

Ganed Bertrand du Guesclin yn Broons, ger Dinan, yn Llydaw. Roedd ei deulu yn fân-uchelwyr Llydewig. Ar ddechrau ei yrfa, roedd yng ngwasanaeth Siarl o Blois yn Rhyfel Olyniaeth Llydaw (1341-1364). Gwnaed ef yn farchog yn 1354. Yn 1356-1357, daeth Du Guesclin i sylw'r Dauphin Charles trwy amddiffyn dinas Roazhon, oedd dan warchae gan y Saeson.

Yn 1364, daeth Charles yn frenin Ffrainc fel Charles V, a gyrrodd Du Guesclin i ymladd yn erbyn Siarl II, brenin Navarra, oedd yn ceisio meddiannu dugiaeth Bwrgwyn. Llwyddodd i orchfygu byddin Navarra dan Jean de Grailly, Captal de Buch ym Mrwydr Cocherel. Ym mis Medi 1364, gorchfygwyd ef a Charles o Blois gan Ioan V, Dug Llydaw a byddin Seisnig dan Syr John Chandos. Lladdwyd Charles a chymerwyd Du Guesclin yn garcharor. Talodd Charles V 100,000 ffranc i'w ryddhau.

Yn 1366 a 1367, bu'n ymladd yn Sbaen; yn llwyddiannus yn 1366, ond cymerwyd ef yn garcharor eto yn 1367, gan orfodi Charles V i dalu i'w ryddhau unwaith eto. Ail-ddechreuodd y rhyfel yn erbyn Lloegr yn 1369, a llwyddodd Du Guesclin i adfeddiannu Poitou a Saintonge, a gyrru'r Saeson o Lydaw rhwng 1370 a 1374. Roedd wedi adfeddiannu'r rhan fwyaf o Ffrainc erbyn iddo farw tra ar ymgyrch yn Chateauneuf-de-Randon yn Languedoc. Claddwyd ef yn Saint-Denis gyda brenhinoedd Ffrainc.

Cyfeiriadau

golygu
  1. Thomas Benfield Harbottle, Dictionary of Historical Allusions (Llundain: Swan Sonnenschein & Co, 1903), t.82.