Brithdegyll wyffurf

Brithdegyll wyffurf
Panaeolus semiovatus

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Agaricales
Teulu: Bolbitiaceae
Genws: Panaeolus[*]
Rhywogaeth: Panaeolus semiovatus
Enw deuenwol
Panaeolus semiovatus

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Bolbitiaceae yw'r Brithdegyll wyffurf (Lladin: Panaeolus semiovatus; Saesneg: Egghead Mottlegill).[1] 'Y Brithdegyll' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. 'Brith' yw 'gyda smotiau' a 'thegyll' yw lluosog 'tagell'. Mae'r teulu Bolbitiaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.


Lliw sborau'r fadarchen hon yw du. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau

golygu

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Bolbitiaceae

golygu

Mae gan Brithdegyll wyffurf ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Rhodoarrhenia albocremea Rhodoarrhenia albocremea
Rhodoarrhenia cyphelloides Rhodoarrhenia cyphelloides
Rhodoarrhenia flabellulum Rhodoarrhenia flabellulum
Rhodoarrhenia nobilis Rhodoarrhenia nobilis
Rhodoarrhenia pensilis Rhodoarrhenia pensilis
Rhodoarrhenia pezizoidea Rhodoarrhenia pezizoidea
Rhodoarrhenia solomonensis Rhodoarrhenia solomonensis
Rhodoarrhenia vitellina Rhodoarrhenia vitellina
Tubariella rhizophora Tubariella rhizophora
Tubariopsis torquipes Tubariopsis torquipes
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
  Safonwyd yr enw Brithdegyll wyffurf gan un o brosiectau  . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.