Caer Bentir Porth y Rhaw

caer bentir ger Solfach yn Sir Benfro

Caer bentir, sef math o fryngaer, a godwyd gan y Celtiaid o Oes yr Haearn yw Porth-y-Rhaw (cyfeirnod grid: SM7869024200), a erydwyd gryn dipyn gan y môr. Credir fod y gaer wedi'i chodi gan y llwyth Celtaidd lleol, sef y Demetae, ac fe'i defnyddiwyd hyd at y 4g OC, y cyfnod pan goresgynnwyd Cymru gan y Rhufeiniaid. Heddiw (2022) tua chwarter y fryngaer sydd heb ei erydu.[1] Ceir cyfanswm o bedwar clawdd a ffos ar derasau, gyda'r clawdd mewnol yn 4 metr o uchder. Mae dyddio radiocarbon wedi dangos bod pobl wedi dechrau byw yno yn yr Oes Haearn Cynnar i ganol yr Oes Haearn, ac mae crochenwaith yn dangos fod pobl wedi byw yno tan o leiaf y 4g OC.[2]

Caer Bentir Porth y Rhaw
Porth y Rhaw yn 2009
Enghraifft o'r canlynolcaer bentir, safle archaeolegol Edit this on Wikidata
Map
RhanbarthSir Benfro Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

O edrych yn fanwl ar fap 1:2500 yr Ordnance Survey yn 1891 gwelir fod talp sylweddol o'r gaer hon wedi diflannu i'r môr cyn hynny.

Rhwng 1997-8 cynhaliodd Archaeoleg Cambria gloddfa ar y corn sy'n ymestyn i'r chwith o'r fryngaer a chanfyddwyd olion wyth tŷ crwn, gyda rhai ohonyn nhw wedi cael eu hail-adeiladu o leiaf 5 gwaith dros y canrifoedd. Roedd un o'r tai hyn o garreg, gyda'r gweddill yn bridd a charreg.

Ym Mehefin 2022 cynhaliodd Ymddiriedolaeth Archaeolegol Dyfed, gyda nawdd gan CADW a'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, gloddfa brys pellach, er mwyn archwilio'r fryngaer yn fwy trwyadl.

Cyfeiriadau

golygu
  1. coflein.gov.uk; gwefan Coflein; adalwyd 24 Mehefin 2022.
  2. Crane, P and Murphy K 2010 `The excavation of a coastal promontory fort at Porth y Rhaw, Solva, Pembrokeshire? Archaeologia Cambrensis 159, 53-98 - gw. gwefan Coflein.