Cangen o fathemateg sy'n canolbwyntio ar derfynau, ffwythiannau, deilliadau, ac integrynnau ydyw calcwlws. Ystyr gwreiddiol y gair Lladin calculus yw 'carreg gron', a ddefnyddid i gyfrif a chyfrifo e.e. ar abacws.

Calcwlws
Enghraifft o'r canlynolmaes o fewn mathemateg Edit this on Wikidata
Mathmathemateg datblygedig, dadansoddiad mathemategol Edit this on Wikidata
Yn cynnwyscalcwlws differol, Calcwlws integrol Edit this on Wikidata
Rhagflaenyddsublime calculation Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Yr Almaenwr Gottfried Wilhelm Leibniz (1646 – 1716), y mathemategydd cyntaf i nodi'n glir rheolau calcwlws.

Mae iddi ddwy brif gangen, sef calcwlws differol a chalcwlws integrol, sydd yn perthyn i'w gilydd o ganlyniad i theorem sylfaenol calcwlws.[1][2] Yn y bôn, yr astudiaeth o newid yw calcwlws, yn yr un modd ag y mai geometreg yn astudiaeth o siâp, ac algebra yn astudiaeth o weithredoedd mathemategol a'u defnydd wrth ddatrys hafaliadau.

Yn gyffredinol, tybir i galcwlws gael ei ddatblygu'n bennaf yn yr 17g gan Isaac Newton a Gottfried Wilhelm Leibniz.[3] Mae iddo lawer o ddibenion beunyddiol, heddiw, mewn gwyddoniaeth ac economeg.[4]

Cyfeiriadau

golygu
  1. geiriadur.bangor.ac.uk; Y Termiadur Addysg - Daearyddiaeth a Daeareg, Ffiseg a Mathemateg; adalwyd 8 Rhagfyr 2018.
  2. "Differential Calculus - Definition of Differential calculus by Merriam-Webster". Cyrchwyd 15 Medi 2017.
  3. Eves, Howard (1976). An Introduction to the History of Mathematics (arg. 4th). New York, N.Y.: Holt, Rinehart and Winston. t. 305. ISBN 0-03-089539-1.
  4. Fisher, Irving (1897). A brief introduction to the infinitesimal calculus. New York: The Macmillan Company.