Cap llaeth dwn
Lactarius helvus

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Russulales
Teulu: Russulaceae
Genws: Lactarius[*]
Rhywogaeth: Lactarius helvus
Enw deuenwol
Lactarius helvus
(Fr.) Fr.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Russulaceae yw'r Cap llaeth dwn (Lladin: Lactarius helvus; Saesneg: Fenugreek Milkcap).[1] 'Y Capiau Llaeth' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r gair 'llaeth; (neu lefrith) yma'n cyfeirio at ddiferion o latecs, neu sudd gwyn a welir yn crynhoi oddi tan degyll y fadarchen. Mae'r teulu Russulaceae yn gorwedd o fewn urdd y Russulales. Disgrifiwyd ac enwyd y tason yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Elias Magnus Fries.

Ceir cemegolion o fewn y ffwng yma sy'n wenwynig.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop ac mae'n byw ar dwyni glan y môr, yng Nghymru.[2]

Lliw sborau'r fadarchen hon yw lliw croen. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un wedi'i wasgu. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.

Ffyngau

golygu

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[3] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[4] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Russulaceae

golygu

Mae gan Cap llaeth dwn ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Cap llaeth llarwydd Lactarius porninsis
 
Cap llaeth saffrwm ffug Lactarius deterrimus
 
Lactarius salmonicolor Lactarius salmonicolor
 
Lactarius sanguifluus Lactarius sanguifluus
 
Lactarius semisanguifluus Lactarius semisanguifluus
 
Russula grisescens Russula grisescens
Russula laricina Russula laricina
 
Russula maculata Russula maculata
 
Russula pallidospora Russula pallidospora
Tegyll brau disglair Russula nitida
 
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Gwefan www.naturalresources.wales Cyfoeth Naturiol Cymru; adalwyd 23 Chwefror 2020.
  3. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  4. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
  Safonwyd yr enw Cap llaeth dwn gan un o brosiectau  . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.