Cap tyllog ïodin
Cap tyllog ïodin Boletus impolitus | |
---|---|
Dosbarthiad gwyddonol | |
Teyrnas: | Fungi |
Dosbarth: | |
Urdd: | Boletales |
Teulu: | Boletaceae |
Genws: | Hemileccinum[*] |
Rhywogaeth: | Hemileccinum impolitum |
Enw deuenwol | |
Hemileccinum impolitum (Fr.) Šutara |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Boletaceae yw'r Cap tyllog ïodin (Lladin: Boletus impolitus; Saesneg: Iodine Bolete).[1] 'Y Capiau Tyllog' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Gair arall am gap tyllog yw 'boled', a ddefnyddir hefyd i ddisgrifio rhai mathau o ffwng. Mae'r rhan oddi tano'n debycach i sbwng nag i degyll. Mae'r teulu Boletaceae yn gorwedd o fewn urdd y Boletales.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyrdd-frown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: mandyllog. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau golygu
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Boletaceae golygu
Mae gan Cap tyllog ïodin ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
---|---|---|
Fistulinella alfaroae | Fistulinella alfaroae | |
Fistulinella campinaranae | Fistulinella campinaranae | |
Fistulinella conica | Fistulinella conica | |
Fistulinella gloeocarpa | Fistulinella gloeocarpa | |
Fistulinella guzmaniana | Fistulinella guzmaniana | |
Hen wr y coed | Strobilomyces strobilaceus | |
Strobilomyces foveatus | Strobilomyces foveatus | |
Veloporphyrellus africanus | Veloporphyrellus africanus | |
Veloporphyrellus pantoleucus | Veloporphyrellus pantoleucus | |
Xanthoconium separans | Xanthoconium separans |
Gweler hefyd golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.