Richard Griffith (Carneddog)

Llenor, bardd a newyddiadurwr o Gymru oedd Richard Griffith (26 Hydref 1861 – 25 Mai 1947), sy'n adnabyddus wrth ei enw barddol, Carneddog.

Richard Griffith
'Carneddog a'i wraig cyn gadael eu hen gartref yn Eryri.' Llun eiconig Geoff Charles (1945).
Ffugenw	Carneddog
Ganwyd	26 Hydref 1861
Bu farw	23 Mai 1947
Man preswyl	Carneddi
Galwedigaeth	bardd, newyddiadurwr, ffermwr

Bywgraffiad

Ganed Carneddog yn 1861 yn ffermdy Y Carneddi, plwyf Nantmor, ger Beddgelert, Gwynedd. Bu'r ffermdy yn gartref i'w hynafiaid am genedlaethau a bu Carneddog yn byw yno ar hyd ei oes hyd 1945 pan symudodd ef a'i wraig i fyw yn nhŷ eu mab yn Hinckley, yn Swydd Gaerlŷr, Lloegr. Mae'r llun a dynodd y ffotograffydd Cymreig Geoff Charles o Garneddog a'i wraig ar riniog ei hen ffermdy yn ffarwelio ag Eryri yn cael ei ystyried gan lawer yn llun eiconig sy'n cynrychioli'r newid mawr a ddaeth i'r Gymru Gymraeg yn yr 20g. Bu farw Carneddog yn swbwrbia Hinckley ddwy flynedd ar ôl gadael Eryri.

Gwaith llenyddol

Ffermwr defaid oedd Carneddog o ran ei waith, ond cyfranodd nifer o erthyglau i gylchgronau a phapurau newydd Cymraeg yn cynnwys Baner ac Amserau Cymru, Y Genedl Gymreig, a'r Herald Cymraeg. Er na chafodd ond ychydig o addysg ffurfiol, roedd yn hyddysg yn hanes ei fro. Cyhoeddodd sawl llyfr Cymraeg, yn cynnwys cofiannau i Richard Owen (Glaslyn) a John Jones (Jac Glan-y-Gors). Roedd yn fardd yn ogystal.

Llyfryddiaeth ddethol

Llyfrau Carneddog

• Gwreichion y Diwygiadau (Llyfrau ab Owen, 1905)
• Gwaith Glan y Gors (golygydd Cyfres y Fil, 1905)
• Blodau'r Gynghanedd
• Cerddi Eryri (1927)
• Ceinion y Cwm

Llyfrau amdano

• Bleddyn Owen Huws, Hanes Cyhoeddi Cerddi Eryri (1927) Carneddog
• Bleddyn Owen Huws (gol.), Diflanedig Fyd - Gohebiaeth Carneddog a Gwallter Llyfni, 1926-1932
• E. Namora Williams, Carneddog a'i Deulu (Gwasg Gee, 1985)