Cloren foch
| Cloren foch Tuber aestivum
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Pezizales |
| Teulu: | Tuberaceae |
| Genws: | Tuber[*] |
| Rhywogaeth: | Tuber aestivum |
| Enw deuenwol | |
| Tuber aestivum Vittad. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Tuberaceae yw'r Cloren foch (Lladin: Tuber aestivum; Saesneg: Summer Truffle).[1] Y Clôr yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Unrhyw lysieuyn tebyg i gneuen sy'n tyfu o'r Ddaear yw clor (lluosog: clorod). 'Clor y moch' yw'r gair am 'truffle'. Ceir enw Cymraeg arall ar y rhywogaeth hon, sef Cloryn y moch. Mae'r teulu Tuberaceae yn gorwedd o fewn urdd y Pezizales.
Mae'r rhywogaeth yma'n fwytadwy.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw blackish-brown. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: gleba. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau
golyguCredir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Tuberaceae
golyguMae gan Cloren foch ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Tuber gallicum | Tuber gallicum | |
| Tuber gardneri | Tuber gardneri | |
| Tuber gennadii | Tuber gennadii | |
| Tuber giganteum | Tuber giganteum | |
| Tuber gigantosporum | Tuber gigantosporum | |
| Tuber glabrum | Tuber glabrum | |
| Tuber griseolivaceum | Tuber griseolivaceum | |
| Tuber griseum | Tuber griseum | |
| Tuber guevarai | Tuber guevarai | |
| Tuber gulosorum | Tuber gulosorum |
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cloren foch gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
| Gofal! |
|
Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill! |