Cynghanedd groes
Math o gynghanedd yw'r gynghanedd groes, nodwedd hynafol mewn barddoniaeth Gymraeg. Prif nodwedd y gynghanedd hon yw bod yr holl gytseiniaid ar ôl yr orffwysfa yn cael eu hateb gan yr un cytseiniaid, yn yr un drefn, o flaen yr orffwysfa.
Goddefir un "n wreiddgoll" yn y gynghanedd hon, sef hen oddefiad sy'n caniatáu i'r bardd i beidio ag ateb un "n" ar ddechrau'r llinell.
Dyma enghraifft o gynghanedd groes gytbwys acennog:
- Gwaed y Groes a gwyd y graith
- (g d gr' / g d gr')
Cyfatebir y cytseiniaid o flaen yr orffwysfa gan yr un cytseiniaid ar ôl yr orffwysfa.
Enghreifftiau eraill
golygu- Glyn Dŵr y galon darian
- Llariaidd eu gwên lle roedd gwŷr
- Marw i fyw mae'r haf o hyd
Llyfryddiaeth
golygu- John Morris-Jones, Cerdd Dafod (Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1925)
- Alan Llwyd, Anghenion y Gynghanedd (Argraffiad diwygiedig, Cyhoeddiadau Barddas, 2007)
- Myrddin ap Dafydd, Clywed Cynghanedd (Gwasg Carreg Gwalch, 1994)