Cyngres yr Undebau Llafur

Canolfan undebau llafur cenedlaethol, a ffederasiwn o undebau llafur yn y Deyrnas Unedig yw Cyngres yr Undebau Llafur (CULl). Cynrychiolant y mwyafrif o undebau llafur. Mae yna 48 aelod cyswllt gyda chyfanswm o tua 5.5 miliwn o aelodau, gyda thua hanner ohonynt wedi'u cynrychioli gan Unite neu UNISON.[1]

Cyngres yr Undebau Llafur
Enghraifft o'r canlynolnational trade union center Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu1868 Edit this on Wikidata
Lleoliad yr archifUniversity of Maryland Libraries Edit this on Wikidata
Aelod o'r  canlynolEuropean Trade Union Confederation Edit this on Wikidata
PencadlysLlundain Edit this on Wikidata
Gwladwriaethy Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
RhanbarthLlundain Edit this on Wikidata
Gwefanhttps://www.tuc.org.uk/ Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Sefydlwyd Cyngres yr Undebau Llafur yn 1868, pan daeth grŵp o undebwyr llafur o bob rhan o’r DU i Fanceinion i gynnal y gyngress cyntaf yn Sefydliad y Mecanyddion. Pasiodd y Gyngres gyntaf hon benderfyniad "ei bod yn ddymunol iawn y dylai crefftau'r Deyrnas Unedig gynnal cyngres flynyddol, at y diben o ddod â'r crefftau i gynghrair agosach, ac i weithredu ym mhob mater Seneddol sy'n ymwneud â buddiannau cyffredinol y dosbarthiadau gweithiol ".

Tyfodd aelodaeth a dylwad y Gyngres a'r undebau cysylltiol y 50 mlynedd nesaf. Yn ei ddegawdau cyntaf, canolbwyntiodd y TUC ar ddylanwadu ar bolisi'r llywodraeth, ond o'r 1920au ymlaen cymerodd ran fwy gweithredol mewn materion diwydiannol, gan chwarae rhan allweddol wrth gydlynu streic gyffredinol 1926. O ganlyniad ymosodiadau gan gyflogwyr ar undebau gan ddefnyddio'r gyfraith, gan gynnwys dyfarniad yn erbyn yr undeb yn streic cwmni rheilffordd y Taff Vale Railway yn 1902, penderfynodd y Gyngres i sicrhau cynrychiolaeth oedd yn gyfeillgar i undebau yn Senedd y DU. Enillodd Pwyllgor Cynrychiolaeth Lafur, sef rhagflaenydd y Blaid Lafur, 29 sedd yn etholiad cyffredinol 1906.[2]

Strwythur

golygu

Y gyngres flynyddol yw corff penderfynu CULl, sy'n digwydd ym mis Medi. Yn y cyfnodau cyn bod y cyngresi'n cyfarfod, gwneir penderfyniadau gan y Cyngor Cyffredinol sy'n cyfarfod bob yn ail fis. Mae seddi cadw ar y Cyngo Cyffredinol ar gyfer yr undebau mawr gyda etholiadau am y llefydd eraill a rhai seddi cadw ar gyfer menyow, gweithwyr croen ddu, gweithwyr gydag anableddau a gwethwur hoyw nue drawsrhywiol. Mae Llywydd a thîm gweithredol yn cael eu hethol gan aelodau'r Cyngor Cyffredinol.

Cafodd Francis o'Grady ei hethol yn Ysgrifennydd Cyffredinol, sef pennaeth gweihredol y Gyngress yn 2013, y fenyw cyntaf i ddal y swydd.[1]

Lloegr, Cymru a'r Alban

golygu

Mae Cyngres yr Undebau Llafur yn cynrychioli gweithwyr yng Nghymru a Lloegr. Yn Lloegr mae strwythur rhanbarthol gyda chyngres ar gyfer

  • Llundain, dwyrain Lleogr a de-ddwyrain Lloegr
  • Canolbarth Lloegr
  • Gogledd Lloegr
  • Gogledd orllewin Lloegr
  • De orllewin Lloegr
  • Swydd Efrog ac ardal yr Afon Humber

Cafodd Cyngres yr Undebau Llafur Cymru (TUC Cymru) ei sefydlu yn 1974 ac er ei fod yn rhan o Gyngres yr Undebau Llafur, mae'n meddu ar fwy o gyfrifoldebau ac annibyniaeth na'r rhanbarthau yn Lloegr, gan gynnwys cyfrifoldebau am faterion sydd wedi cael eu datganoli i Senedd Cymru a chydweithio gyda Llywodraeth Cymru.[3][4]

Mae Cyngres yr Undebau yn yr Alban yn fudiad annibynnol.[5]

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 "TUC: Trades Union Congress". www.tuc.org.uk. Cyrchwyd 2020-05-05.
  2. Wrigley, Chris (2009-07-27). "Trade unionists and the Labour Party in Britain: the bedrock of success" (yn en). Revue Française de Civilisation Britannique. French Journal of British Studies 15 (XV-2): 59–72. doi:10.4000/rfcb.1138. ISSN 0248-9015. http://journals.openedition.org/rfcb/1138.
  3. Chief, Drupal (2018-12-18). "Ynglŷn â TUC Cymru". www.tuc.org.uk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-05-05.
  4. "T.U.C for England" (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-05-05.
  5. "Scottish TUC". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-05-02. Cyrchwyd 2020-05-05.

Dolenni allanol

golygu