Y Diafol neu'r Diawl yw'r enw a roddir i fod goruwchnaturiol, a ystyrir gan Gristnogaeth, Islam a rhai crefyddau eraill fel ymgorfforiad o ddrygioni. Ystyrir fod y diafol yn temtio bodau dynol, gan geisio'u temtio i bechu.

Diafol
Enghraifft o'r canlynolpersonoliad, cymeriad Beiblaidd, cymeriadau chwedlonol Edit this on Wikidata
Mathdemon Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Satan. Llun gan Gustave Doré ar gyfer argraffiad o Paradise Lost gan John Milton.

Mewn Cristnogaeth, credir fod Duw a'r Diafol yn ymryson am eneidiau dynol, gyda'r Diafol yn ceisio eu cipio i uffern.

Geirdarddiad ac enwau eraill

golygu

Daw'r gair "diafol" o'r Groeg Διάβολος diabolos ("athrodydd") Cafodd yr enw Groeg ei ddefnyddio mewn fersiynau Groeg o'r Beibl yn lle'r enw Hebraeg הַשָׂטָן ha-Satan ("y cyhuddwr") a roes yr enw Satan inni. Yn ogystal â Satan denyddir nifer o enwau am y Diafol, yn cynnwys Lwsiffer, Asmodeus, Asasel, Samael, Beelsebwl. Mastema a Belial. Yn Islam, cyfeirir at y Diafol fel شيطان, Iblis, sydd o bosib yn tarddu o diabolos - yr un tarddiad â diafl neu diafol yn Gymraeg.

Y Diafol yn ôl crefydd

golygu

Cristnogaeth

golygu

Mewn Cristnogaeth mae'r Diafol, dan yr enwau Satan, Lwsiffer a Beelsebwl fel arfer yn cael ei bortreadu fel angel a wrthryfelodd yn erbyn Duw ac fel canlyniad cafodd ei daflu i lawr i uffern. Mae ysgolheigion bellach yn derbyn bod y cyfeiriad at gwymp Lwsiffer yn Llyfr Eseia 14:12 ("seren ddydd" yn y Beibl Cymraeg Newydd)[nodiadau 1] mewn gwirionedd yn cyfeirio at frenin Babylonaidd.[1]

Fel yn achos y Zohar, mae Satan yn cael ei gysylltu â'r sarff a demtiodd Efa.

Iddewiaeth

golygu

Er nad yw'r Diafol yn chwarae rôl bwysig mewn Iddewiaeth o'r brif ffrwd, yn y Zohar fe'i gelwir yn Samael, y "duw gwenwynig", yr angel dinistriol, yr ymgnawdoliad o bechod, y Sarff, yr Hen sarff, y Sarff Fawr, yr Ysbryd Drwg, y Temtiwr, a Satan. Fel yn y chwedl ynglŷn â Lwsiffer, roedd Samael yn angel grymus a ddisgynnodd i'r ddaear, ond yn wahanol i Lwsiffer disgynnodd Samael o'i wirfodd ar gefn sarff, ac ar ôl newid ei ffurf i ffurf sarff, fe demtiodd Efa gyda'r afal. Satan yw ei enw fel sarff, ond "beth bynnag yw ei enw, efe yw'r un a elwir yr ysbryd drygionus".[2][3]

Yn Llyfr y Jiwbilîs mae'r Diafol yn ymddangos dan yr enw y Tywysog Mastema, enw sy'n dod o'r Hebraeg משטמה mastemah ("casineb"; "gelyniaeth").

 
Iblis

Mewn Islam cyfeirir at y Diafol gyda'r enwau شيطان, Iblis (o Διάβολος) a شيطان, Shayṭān ("gelyn"). Mae Iblis yn jinni (جني) sef yn fod neu ysbryd wedi ei greu o dân di-fwg yn lle o glai. Dyrchafwyd Iblis i sefyll ymhlith yr angylion, ond cafodd ei alltudio am beidio â phlygu o flaen Adda ar orchymyn Duw. Gwaith Iblis bellach yw temtio dynion, ac mae Iblis yn gwneud hynny gyda chaniatâd yr Hollalluog.

Mae'r Diafol yn ymddangos mewn rhyw 39 o swrâu yn y Coran.

Gweler hefyd

golygu

Nodiadau

golygu
  1. "O fel y syrthaist o'r nefoedd, ti, seren ddydd, fab y wawr! Fe'th dorrwyd i'r llawr, ti, a fu'n llorio'r cenhedloedd."

Cyfeiriadau

golygu