Eglwys Sant Crwst

Eglwys Sant Grwst
Math	eglwys
Sefydlwyd	1470s ;
Daearyddiaeth
Lleoliad	Llanrwst
Sir	Llanrwst
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	9.1 metr
Cyfesurynnau	53.1381°N 3.79915°W
Arddull pensaernïol	pensaernïaeth Gothig Seisnig
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I
Cysegrwyd i	Saint Grwst
Manylion
Esgobaeth	Esgobaeth Llanelwy
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Yn Llanrwst, Sir Conwy, mae Eglwys Sant Grwst^[1] neu Eglwys Grwst Sant. Cedwir rhai o greiriau'r Tywysogion Cymreig yma, gan gynnwys Llywelyn Fawr. Cysegrwyd yr eglwys i sant Grwst (weithiau 'Crwst'); ni wyddys lawer amdano ond ei fod yn sant lleol. Mae'r eglwys yn adeilad rhestredig Gradd I. Oherwydd yr amryfusedd ynglŷn ag enw'r sant, ceir cyfeiriadau at yr eglwys wrth yr enw Eglwys Sant Crwst hefyd.

Hanes

Codwyd eglwys ar y safle presennol yn 1170. Eglwys o gerrig gyda tho gwellt oedd honno, ond yn ôl traddodiad roedd eglwys gynharach ar safle a elwir hyd heddiw yn 'Cae Llan'. Llosgwyd eglwys 1170 i'r llawr yn 1468. Codwyd yr eglwys bresennol yn 1470, ond erbyn heddiw dim ond rhannau o'r adeilad hwnnw sy'n sefyll; mae'r tŵr a'r ystlys ogleddol yn perthyn i'r 19g.^[2]

Ychwanegwyd Capel Gwydir yn 1633–34 gan Richard Wynn o Wydir. Ynddo ceir arch carreg Llywelyn Fawr, Tywysog Gwynedd a Gogledd Cymru. Daeth yno o safle Abaty Maenan a chyn hynny roedd yn gorwedd yn hen Abaty Aberconwy (Conwy).

Oriel

Beddrod Hywel Coetmor
Arch Llywelyn Fawr
Y capel o'r eglwys
Ffenest liw yn yr eglwys

Cyfeiriadau

↑ Eglwys Sant Grwst a Chapel Gwydir[:] Taith Trwy Hanes (Prosiect Drysau Cysegredig, Cyngor Bwrdeisdref Sirol Conwy)
↑ E. D. Rowlands, Dyffryn Conwy a'r Creuddyn (Gwasg y Brython, Lerpwl, 1947).

Gweler hefyd

Esgobaeth Bangor

Eginyn erthygl sydd uchod am fwrdeistref sirol Conwy. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

[1] Eglwys Sant Grwst a Chapel Gwydir[:] Taith Trwy Hanes (Prosiect Drysau Cysegredig, Cyngor Bwrdeisdref Sirol Conwy)

[2] E. D. Rowlands, Dyffryn Conwy a'r Creuddyn (Gwasg y Brython, Lerpwl, 1947).

[1]

[2]