Eglwys Sant Marc, Brithdir
Saif Eglwys Sant Marc yn y Brithdir, Gwynedd – ger yr ysgol gynradd, ychydig i gyfeiriad Cadair Idris o ganol y pentref. Fe'i chofrestrwyd yn adeilad Gradd I oherwydd ei phwysigrwydd cenedlaethol o ran ei phensaerniaeth sydd yn null y Mudiad Celf a Chrefft. Erbyn hyn mae'r holl goed o'i chwmpas yn golygu nad yw'r rhan fwyaf ohoni i'w gweld o'r ffordd fawr, dim ond dwy gat a rhan o'i tho, mae hi bellach wedi'i chau.[1] Dywedir fod yr eglwys yn edrych fel pe tae wedi llithro i fyny o'r ddaear, yn hytrach nag fod wedi'i hadeiladu arni.
 Eglwys Sant Marc, Brithdir o'r de | |
| Math | eglwys  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | Marc |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Brithdir, Brithdir a Llanfachreth |
| Sir | Brithdir a Llanfachreth |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 150.2 metr |
| Cyfesurynnau | 52.7487°N 3.8332°W |
| Cod OS | SH762184 |
 | |
| Arddull pensaernïol | y Mudiad Celf a Chrefft |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd I, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Cysegrwyd i | Marc |
| Manylion | |
Cyn yr 1890au enw'r plwyf yma oedd "Brithdir and Islaw'r dref". Adeiladwyd yr eglwys pan rannwyd y plwyf yn ddwy, a hynny yn 1894. Enw'r hen eglwys, sydd bellach wedi'i dynnu i lawr oedd "Sant Paul". Cynlluniwyd yr eglwys gan Henry Wilson â chymorth Herbert Luck North, Arthur Grove a C. H. B. Quennell, rhwng 1895 a 1898. Fe'i comisiynwyd gan Mrs Louisa Tooth er cof am ei hail ŵr, y Parch. Charles Tooth (1831–94), a sefydlodd yr eglwys Anglicanaidd yn Fflorens. Cysegrwyd Eglwys Sant Marc ar 26 Ebrill 1898.
Mae'r eglwys wedi'i hadeiladu o frics, ac mae ei muriau wedi'u gorchuddio â carreg nadd leol; mae ganddo doeau llechi. Fe'i cadwyd dros y blynyddoedd fwy neu lai fel yr oedd pan gafodd ei hadeiladu a chaiff ei hystyried yn un o esiamplau gorau o'r genre yma (dull y Mudiad Celf a Chrefft). Mae bellach yng nghofal Friends of Friendless Churches ("Gyfeillion Eglwysi Di-gyfaill").[2]
-
Ffrynt yr eglwys -
Strapiau yn null y Mudiad Celf a Chrefft o'r fodo i'r wal allanol. -
Hen ywen, gyda thyfaint newydd -
O'r cefn -
Cefn yr eglwys a'r clochdy -
Bwa porth cefn yr eglwys
-
Y fedyddfaen blwm gan W. R. Lethaby -
Tu mewn yr eglwys
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan Coflein;[dolen farw] adalwyd 24 Awst 2015
- ↑ (Saesneg) "Brithdir Archifwyd 2016-10-14 yn y Peiriant Wayback; Gwefan Friends of Friendless Churches; adalwyd 30 Mehefin 2019
Dolennau allanol
golygu- (Saesneg) Cofnod yr eglwys yng nghronfa ddata Church Heritage Cymru
- (Saesneg) Cofnod yr eglwys yng nghronfa ddata Coflein
- (Saesneg) Cofnod yr eglwys ar wefan Friends of Friendless Churches Archifwyd 2016-10-14 yn y Peiriant Wayback