Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1945
prifwyl yn Rhosllannerchrugog
Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol Cymru 1945 yn Rhosllannerchrugog, Sir Ddinbych (Bwrdeistref Sirol Wrecsam bellach).
| Enghraifft o'r canlynol | un o gyfres reolaidd o wyliau  |
|---|---|
| Dyddiad | 1945 |
| Cyfres | Eisteddfod Genedlaethol Cymru |
| Lleoliad | Rhosllannerchrugog |
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
Cafwyd perfformiad gyntaf Prelude for the Youth of Wales gan Arwel Hughes yn yr eisteddfod. Perfformiwyd y gwaith hwn o flaen bedwar mil o bobl ym mhafiliwn yr Eisteddfod yn Rhosllannerchrugog. Trefnwyd y gyngerdd hon gan drigolion Rhosllannerchrugog a hefyd pwyllgor y 'Rhos Mine Workers' Institute' ('Y Stiwt' ar lafar yn lleol).
Perfformiwyd y rhaglen gan Gerddorfa Ffilharmonig Lerpwl dan arweinyddiaeth Albert Coates gyda Eva Turner yn unawdydd. Canwyd clod i "un o gyfansoddwyr gorau Cymru", Arwel Hughes, a arweiniodd y perfformiad cyntaf o'i waith Prelude for the Youth of Wales, gwaith i gerddorfa lawn.
| Cystadleuaeth | Teitl y Darn | Ffugenw | Enw |
|---|---|---|---|
| Y Gadair | Yr Oes Aur | - | Tom Parri Jones |
| Y Goron | Coed Celyddon | - | Griffith John Roberts |
Gweler hefyd golygu
- Eisteddfod Genedlaethol Cymru – hanes yr Eisteddfod Genedlaethol
- Eisteddfod Genedlaethol Cymru Dyffryn Maelor 1961 – achlysur arall pan gynhaliwyd yr Eisteddfod yn Rhosllannerchrugog
