Eleazar Roberts

Cerddor, cyfieithydd a seryddwr amatur oedd Eleazar Roberts ( 15 Ionawr 1825 – 6 Ebrill 1912). Roedd yn fab i John a Margaret Roberts. Pan yn ddeufis oed fe symudon nhw i Lerpwl. Cafodd ei addysg yn ysgol Owen Brown, Rose Place, a'r Liverpool Institute. Fe aeth i weithio i swyddfa gyfieithwyr yn 13 mlwydd oed.

Eleazar Roberts
Ganwyd	15 Ionawr 1825  Pwllheli
Bu farw	6 Ebrill 1912
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	seryddwr, athro cerdd, cerddor, llenor

Cefndir

Ganwyd ym Mhwllheli, Sir Gaernarfon. Yn 1853 aeth i swyddfa clerc yr ustusiaid, a dringodd i'r safle o brif gynorthwywr i glerc ynad cyflog y ddinas; daliodd y swydd hyd ei ymddiswyddiad yn 1894. Gwnaed ef yn ustus heddwch yn 1895. Ysgrifennodd i'r cylchgronau Y Drysorfa, Y Traethodydd, a'r Geninen, ac yn wythnosol i'r Amserau dan yr enw "Meddyliwr". Astudiodd seryddiaeth a chyfieithodd ddwy gyfrol Dr. Dick ar y gyfundrefn heulog yn Gymraeg, ac âi o gwmpas i ddarlithio ar seryddiaeth. Ef a ysgrifennodd gofiant Henry Richard ("Apostol Heddwch") a'r nofel Gymraeg Owen Rees, sydd yn darlunio bywyd Cymreig yn Lerpwl. Ef oedd arloeswr cyfundrefn y tonic sol-ffa yng Nghymru, a theithiodd ar hyd a lled Cymru i'w hegluro ac i sefydlu dosbarthiadau cerddorol. Cyhoeddodd Bywyd a Gwaith Henry Richard AS, Llawlyfr Caniadaeth, Llawlyfr y Tonic Solffa, Llawlyfr i ddarllen yr Hen Nodiant, a Hymnau a Thonau. Bu'n flaenor ac yn arweinydd y canu yng nghapel Netherfield Road, ac ef (gyda John Edwards) a arweiniodd y gymanfa ganu gyntaf yn Lerpwl yn 1880. Ef a gyfansoddodd yr emyn poblogaidd "O na bawn yn fwy tebyg i Iesu Grist yn byw". Bu farw 6 Ebrill 1912, a chladdwyd ef ym mynwent Anfield, Lerpwl.

Ffynonellau

• Y Cerddor, Awst 1896 a Mai 1912
• J. Hughes Morris, Hanes Methodistiaeth Liverpool (Lerpwl, 1929-1932)
• J. Thickens, Emynau a'u Hawduriaid (1945)