Gerhart Hauptmann
Dramodydd a nofelydd o'r Almaen oedd Gerhart Johann Robert Hauptmann [1] (15 Tachwedd 1862 - 6 Mehefin 1946). Fe'i cyfrifir ymhlith hyrwyddwyr pwysicaf naturiaeth lenyddol, er iddo integreiddio arddulliau eraill yn ei waith hefyd. Derbyniodd y Wobr Nobel mewn Llenyddiaeth ym 1912.
| Gerhart Hauptmann | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 15 Tachwedd 1862  Szczawno-Zdrój |
| Bu farw | 6 Mehefin 1946 o broncitis Jagniątków |
| Dinasyddiaeth |  Yr Almaen |
| Alma mater | |
| Galwedigaeth | dramodydd, bardd, awdur geiriau, nofelydd, hunangofiannydd, sgriptiwr, llenor |
| Adnabyddus am | The Rats, The Assumption of Hannele, The Weavers |
| Mudiad | Naturiolaeth (llenyddiaeth) |
| Priod | Margarete Hauptmann, Marie Thienemann Hauptmann |
| Plant | Ivo Hauptmann |
| Gwobr/au | Gwobr Lenyddol Nobel, Urdd Teilyngdod am Wyddoniaeth a Chelf, Modrwy Anrhydedd y Ddinas, Urdd yr Eryr Coch 4ydd radd, Gwobr Goethe, Urdd Maximilian Bafaria am Wyddoniaeth a Chelf, honorary doctor of the Leipzig University, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Rhydychen, Doethur Anrhydeddus Prifysgol Columbia, doethur honouris causa o Brifysgol Carolina de Praga, Gwobr Franz-Grillparzer, Gwobr Franz-Grillparzer, Gwobr Franz-Grillparzer, Medal Goethe ar gyfer Celf a Gwyddoniaeth, Adlerschild des Deutschen Reiches, Pour le Mérite |
| Gwefan | http://www.gerhart-hauptmann-gesellschaft.de |
| llofnod | |
 | |
Bywyd
golyguPlentyndod ac ieuenctid
golyguGanwyd Gerhart Hauptmann ym 1862 yn Obersalzbrunn, a elwir bellach yn Szczawno-Zdrój, yn Silesia Isaf (a oedd ar y pryd yn rhan o Deyrnas Prwsia, sydd bellach yn rhan o Wlad Pwyl). Ei rieni oedd Robert a Marie Hauptmann, a oedd yn rhedeg gwesty yn yr ardal. Pan yn ifanc, roedd gan Hauptmann enw am beidio dweud yr holl wir.
Gan ddechrau ym 1868, mynychodd ysgol y pentref ac yna, ym 1874, y Realschule yn Breslau a phrin y llwyddodd yn yr arholiad cymhwysol ar ei gyfer. Cafodd Hauptmann drafferthion o ran addasu ei hun i'w amgylchoedd newydd yn y ddinas. Roedd yn byw, ynghyd â’i frawd Carl, mewn tŷ preswyl myfyrwyr oedd wedi dirywio braidd cyn dod o hyd i lety gyda gweinidog.
Cafodd broblemau gyda'r ysgol dan ddylanwad Prwsia. Yn fwy na dim, roedd yn casáu llymder yr athrawon a thriniaeth well ei gyd-ddisgyblion bonheddig. Roedd yn rhaid iddo ailadrodd ei flwyddyn gyntaf oherwydd ei atgasedd a'i salwch niferus, a wnaeth ei atal rhag mynd i'w ddosbarthiadau. Dros amser, daeth i werthfawrogi Breslau oherwydd cafodd y cyfle i ymweld â'r theatr.
Yng ngwanwyn 1878, gadawodd Hauptmann y Realschule i ddysgu am amaethyddiaeth ar fferm ei ewythr yn Lohnig (heddiw Łagiewniki Średzkie yn Gmina Udanin, Gwlad Pwyl) [2]. Ar ôl blwyddyn a hanner, fodd bynnag, bu’n rhaid iddo roi’r gorau i’w hyfforddiant. Nid oedd yn barod yn gorfforol am y gwaith, a chafodd anhwylder ar yr ysgyfaint a fygythiodd ei fywyd ac achosodd pryder iddo am yr ugain mis nesaf.
Astudiaethau a bywyd fel cerflunydd
golyguAr ôl iddo fethu â phasio arholiad mynediad swyddog ar gyfer Byddin Prwsia, aeth Hauptmann i'r ysgol gerfluniau yn yr Ysgol Gelf a Galwedigaethol Frenhinol yn Breslau ym 1880. Yno, cyfarfu â Josef Block a ddaeth yn ffrind gydol oes. Cafodd ei ddiarddel dros dro am "ymddygiad gwael a diwydrwydd annigonol," ond cafodd ei dderbyn yn ôl yn gyflym ar argymhelliad y cerflunydd a'r Athro Robert Härtel. Gadawodd Hauptmann yr ysgol ym 1882.
Ar gyfer priodas ei frawd, ysgrifennodd ddrama fer, Liebesfrühling, a berfformiwyd y noson gynt. Hefyd yn y briodas, cyfarfu â chwaer y briodferch, Marie Thienemann. Fe wnaethant ddyweddio'n gyfrinachol a dechreuodd Marie ei gefnogi'n ariannol, a alluogodd ef i ddechrau semester o athroniaeth a hanes llenyddol ym Mhrifysgol Jena, ond rhoddodd y gorau iddi yn fuan.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Gerhart Hauptmann - Facts". Nobelprize.org. Nobel Media AB. Cyrchwyd 29 December 2015.
- ↑
Mae un neu ragor o'r brawddegau yn cynnwys testun sydd bellach yn y parth cyhoeddus: Chisholm, Hugh, gol. (1911). "Hauptmann, Gerhart". Encyclopædia Britannica (arg. 11th). Cambridge University Press.CS1 maint: ref=harv (link)
Llyfryddiaeth
golygu- Garten, HF (1954). Gerhart Hauptmann. New Haven: Gwasg Prifysgol Iâl.
- Marshall, Alan (1982). Naturiaethwyr yr Almaen a Gerhart Hauptmann. Frankfurt am Main: Peter Lang.
- Maurer, Warren R. (1992). Deall Gerhart Hauptmann. Columbia, SC: Gwasg Prifysgol De Carolina.
- Mellen, Philip A. (1984). Gerhart Hauptmann. Syncretiaeth Grefyddol a Chrefyddau'r Dwyrain. Efrog Newydd: Peter Lang.
- Osborne, John (1998). Gerhart Hauptmann a'r Ddrama Naturiaethwr. Amsterdam: Academydd Harwood.
- Pohl, Gerhart (1962). Gerhart Hauptmann a Silesia. Grand Forks: Gwasg Prifysgol Gogledd Dakota.
- Shaw, Leroy R. (1958). Tyst Twyll. Gerhart Hauptmann fel Beirniad Cymdeithas. Berkeley: Gwasg Prifysgol California.
- Skrine, Peter N. (1989). Hauptmann, Wedekind, a Schnitzler. Efrog Newydd: Gwasg St. Martin.