Giovanni Gentile

Athronydd, gwleidydd, addysgwr, a golygydd o'r Eidal oedd Giovanni Gentile (30 Mai 1875 – 15 Ebrill 1944) a fu'n feddyliwr blaenllaw yn y mudiad ffasgaidd ac athroniaeth idealaidd yn yr Eidal.

Giovanni Gentile
Ganwyd	Giovanni Gentile  29 Mai 1875  Castelvetrano
Bu farw	15 Ebrill 1944  Q3946277, Fflorens
Dinasyddiaeth	Teyrnas yr Eidal
Alma mater	Liceo classico statale L. Ximenes Scuola Normale Superiore. Classe di Lettere e Filosofia Prifysgol Fflorens
Galwedigaeth	athronydd, addysgwr, gwleidydd, academydd, beirniad llenyddol
Swydd	minister of Public Education of the Kingdom of Italy, Director of the Scuola Normale Superiore, Director of the Scuola Normale Superiore, Director of the Scuola Normale Superiore, seneddwr ym Mrenhiniaeth yr Eidal
Cyflogwr	Istituto comprensivo Campobasso "Mario Pagano" Prifysgol Bocconi Prifysgol La Sapienza Prifysgol Palermo Prifysgol Pisa Scuola Normale Superiore
Prif ddylanwad	Georg Hegel
Plaid Wleidyddol	Plaid Ffasgaidd Genedlaethol
Mudiad	Hegelianism
Tad	Benedetto Gentile
Priod	Erminia Nudi
Plant	Giovanni Gentile, Federico Gentile
Gwobr/au	Serena Medal, Gautieri Award, Order of the German Eagle

Bywgraffiad

Ganed yn Castelvetrano yng ngorllewin Sisili ar 30 Mai 1875. Astudiodd yn y Scuola Normale Superiore yn Pisa. Cyhoeddodd ei weithiau cyntaf yn niwedd y 1890au, gan gynnwys La filosofia di Marx (1899). Cyfarfu â Benedetto Croce, ac o 1903 i 1922 cyd-olygasant y cyfnodolyn La Critica. Buont yn gyfeillion nes iddynt anghytuno dros ffasgaeth yn 1924.

Penodwyd Gentile yn athro hanes athroniaeth ym Mhrifysgol Rhufain yn 1917. Gweithiodd yn swydd gweinidog addysg yn llywodraeth Benito Mussolini o Hydref 1922 i Orffennaf 1924 ac aeth ati i ddiwygio'r gyfundrefn addysg yn yr Eidal. Gwasanaethodd yn llywydd i ddau gomisiwn ar ddiwygio cyfansoddiadol yn 1925.

Gweithiodd hefyd yn llywydd y Cyngor Goruchaf dros Addysg Gyhoeddus (1926–28) ac yn aelod o'r Uchel Gyngor Ffasgaidd (1925–29). Yn 1925, dechreuodd gynllunio'r Enciclopedia Italiana, cywaith ysgolheigaidd a olygwyd ganddo o'r argraffiad cyntaf yn 1936 hyd at 1943. Yn sgil cwymp llywodraeth Mussolini yn 1943, rhodd Gentile ei gefnogaeth i'r Weriniaeth Sosialaidd Ffasgaidd yn Salò a fe'i penodwyd yn llywydd Academi'r Eidal. Llofruddiwyd Gentile gan gomiwnyddion yn Fflorens ar 15 Ebrill 1944, yn 68 oed.

Athroniaeth

Dylanwadwyd ar ei athroniaeth idealaidd yn gryf gan G. W. F. Hegel a syniadaeth y dilechdid. Yn ôl Gentile, rhennir natur ddynol yn ewyllys arbennig yr unigolyn ac ewyllys gyffredinol y gymuned. Dadleuodd bod cyfundrefn ffasgaidd yn gyfiawnach na democratiaeth ryddfryddol a chomiwnyddiaeth er uno'r gymuned.

Llyfryddiaeth ddethol

• La filosofia di Marx (1899).
• Teoria generale dello spirito come atto puro (1916).
• Le origini della filosofia contemporanea in Italia 4 cyfrol (1917–23).
• La riforma dell’educazione (1920).
• La filosofia dell’arte (1931).
• La mia religione (1943).