Gleann Cholm Cille
Mae Gleann Cholm Cille yn gwm yn Gaeltacht Donegal, ar lan Cefnfor Iwerydd yng ngogledd-gorllewin Iwerddon.
 | |
| Math | Gaeltacht, tref  |
|---|---|
| Poblogaeth | 238 |
| Cylchfa amser | UTC+00:00 |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Swydd Donegal |
| Sir | Swydd Donegal, Glencolumbkille |
| Gwlad | Gweriniaeth Iwerddon |
| Uwch y môr | 20 ±1 metr |
| Cyfesurynnau | 54.7103°N 8.7203°W |
 | |
Mae'n cymryd ei enw o Sant Colm Cille (Saesneg: St Columba), un o seintiau pwysicaf Iwerddon. Roedd e'n byw yn y cwm gyda'i ddilynwyr cyn symud, fel alltud, i Ynys Iona yn Yr Alban tua'r flwyddyn 565. Mae amryw o adfeilion eglwysi Colm Cille i'w gweld yn y cwm heddiw.
Ers 1984 mae'r ardal wedi bod yn enwog am yr Oideas Gael (Coleg Gwyddeleg), sy'n hyrwyddo iaith a diwylliant Iwerddon.
Yn nghanolfan y cwm ceir Amgueddfa Werin a sefydlwyd gan offeriad lleol, y Tad Séamus Mac Daidhir. Mae'r amgueddfa yn enwog am ei chasgliad o adeiladau traddodiadol lleol o'r 18fed, 19fed a'r 20fed canrif.
