Wicipedia

Gwastraff peryglus

Gwastraff peryglus yw unrhyw wastraff sy'n fygythiad sylweddol i iechyd y cyhoedd neu'r amgylchedd.[1] Yn aml, mae ganddyn nhw un neu fwy o'r nodweddion peryglus canlynol: y perygl o fynd ar dân, adweithio, cyrydu, gwenwyno. Mae gwastraffau peryglus rhestredig yn ddeunyddiau a restrir yn benodol gan awdurdodau rheoleiddio fel gwastraff sy'n dod o ffynonellau amhenodol neu benodol, neu gynhyrchion cemegol a daflwyd.[2] Gellant fod mewn sawl cyflwr ffisegol megis nwyol, hylifau neu solidau. Mae gwastraff peryglus yn fath arbennig o wastraff oherwydd ni ellir ei waredu trwy ddulliau cyffredin fel sgil-gynhyrchion eraill yn ein bywydau bob dydd. Yn dibynnu ar gyflwr ffisegol y gwastraff, efallai y bydd angen ei brosesu, ei drin a'i newid yn solid.

Gwastraff peryglus
Cyfleusterau casglu gwastraff peryglus o gartrefi Gogledd Seattle, UDA.
Mathllygrydd, deunydd peryglus, sbwriel Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Llofnodwyd Confensiwn Basel ar Reoli Symudiadau Trawsffiniol Gastraffoedd Peryglus a'u Gwarediad gan 199 o wledydd, a daeth i rym ym 1992. Ychwanegwyd plastig at y confensiwn yn 2019.[3]

Hyd a lled y broblem golygu

Ledled y byd, amcangyfrifodd Rhaglen Amgylcheddol y Cenhedloedd Unedig (UNEP) fod mwy na 400 miliwn o dunelli o wastraff peryglus yn cael ei gynhyrchu'n flynyddol ar gyfartaledd, yn bennaf gan wledydd diwydiannol (Schmit, 1999). Mae tua 1% o hyn yn cael ei gludo ar draws ffiniau rhyngwladol, gyda mwyafrif y trosglwyddiadau yn digwydd rhwng gwledydd yn y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd (OECD) (Krueger, 1999).[4] Gwneir hyn fel arfer gan ei fod yn rhatach gwaredu'r gwastraff mewn gwledydd eraill, tlotach, nag yn y wlad gartref.[4]

Llofnodwyd Confensiwn Basel ar Reoli Symudiadau Trawsffiniol Gwastraff Peryglus a'u Gwarediad gan 199 o wledydd a daeth i rym ym 1992. Ychwanegwyd plastig at y confensiwn yn 2019. [3]

Mathau golygu

Gwastraff cyffredinol golygu

Mae gwastraff cyffredinol yn gategori arbennig sydd (yn yr Unol Daleithiau) yn gyffredinol yn peri llai o fygythiad o'i gymharu â gwastraff peryglus arall, sy'n cael ei gynhyrchu mewn symiau enfawr gan nifer fawr o gynhyrchwyr. Ymhlith y "gwastraff cyffredinol" y mae: bylbiau golau fflwroleuol, rhai batris arbenigol (ee batris sy'n cynnwys lithiwm neu blwm), tiwbiau pelydrau cathod, a dyfeisiau sy'n cynnwys arian byw.

Mae gwastraff cyffredinol yn ddarostyngedig i ofynion rheoleiddio llai llym. Gall cynhyrchwyr meintiau bach gael eu dosbarthu fel "cynhyrchwyr meintiau bach wedi'u heithrio'n amodol" (CESQGs) sy'n eu rhyddhau o rai o'r gofynion rheoleiddio ar gyfer trin a storio gwastraff peryglus. Ond mae'n rhaid cael gwared ar wastraff cyffredinol yn briodol.

Gwastraff peryglus o gartrefi golygu

 
Gwastraff Cartref Peryglus wedi'i wahanu i'w waredu'n briodol

Mae'r rhestr ganlynol yn cynnwys categorïau a ddefnyddir yn aml fel 'gwastraff peryglus o gartrefi', sef HHW. Mae’n bwysig nodi bod llawer o’r categorïau hyn yn gorgyffwrdd a bod llawer o wastraff cartref yn gallu disgyn i sawl categori:

Gwaredu golygu

 
"Dyffryn y Drymiau!, sef tomen gwastraff gwenwynig yng ngogledd Sir Bullitt, Kentucky

Yn hanesyddol, gwaredwyd rhai mathau o wastraff peryglus yn rheolaidd mewn safleoedd tirlenwi. Arweiniodd hyn at ddeunyddiau peryglus yn treiddio i'r ddaear. Yn y pen draw, aeth y cemegau hyn i systemau dŵr naturiol y Ddaear. Mae llawer o safleoedd tirlenwi bellach angen gwrthfesurau i atal halogi dŵr daear. Er enghraifft, mae'n rhaid gosod rhwystr ar hyd sylfaen y safle tirlenwi i gynnwys y sylweddau peryglus a all aros yn y gwastraff am flynyddoedd.[6] Yn aml rhaid sefydlogi a chaledu gwastraff peryglus cyn eu rhoi mewn safleoedd tirlenwi a rhaid iddo gael ei drin er mwyn ei sefydlogi a'i gwaredu. Gellir ailgylchu'r rhan fwyaf o ddeunyddiau fflamadwy yn danwydd diwydiannol a gellir ailgylchu rhai deunyddiau â chyfansoddion peryglus, megis batris asid plwm.

Ailgylchu golygu

Gellir ailgylchu rhai mathau o wastraff peryglus yn gynhyrchion newydd.[7] Er enghraifft: batris asid plwm neu gylchedau electronig. Pan fydd metelau trwm eu trin yn iawn, gallent glymu i lygryddion eraill a'u trosi'n solidau haws eu gwaredu, neu gellir eu defnyddio i lenwi palmentydd. Mae triniaethau o'r fath yn lleihau lefel y bygythiad o gemegau niweidiol,[8] tra hefyd yn ailgylchu'r cynnyrch diogel. Yn y rhan fwyaf o fanau gwaredu yng Nghymru, ni chodir tâl am unrhyw ddeunyddiau peryglus, ond ceir cyfyngiad ar faint y gallwch chi ddod bob wythnos neu bob mis. Ar wahân i wastraff peryglus, gellir hefyd gael gwared ar wastraff electronig, bylbiau golau a batris.[9]

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ "Resources Conservation and Recovery Act". US EPA.
  2. ↑ 40 CFR, 261.31 through .33
  3. ↑ 3.0 3.1 "Governments agree landmark decisions to protect people and planet from hazardous chemicals and waste, including plastic waste". UN Environment (yn Saesneg). 2019-05-12. Cyrchwyd 2021-12-21.
  4. ↑ 4.0 4.1 Orloff, Kenneth; Falk, Henry (2003). "An international perspective on hazardous waste practices". International Journal of Hygiene and Environmental Health 206 (4–5): 291–302. doi:10.1078/1438-4639-00225. PMID 12971684.
  5. ↑ US EPA, OAR (28 May 2013). "Wood Smoke and Your Health". US EPA (yn Saesneg). Cyrchwyd 10 January 2021.
  6. ↑ Malviya, Rachana; Chaudhary, Rubina (2006). "Factors affecting hazardous waste solidification/Stabilization: A review". Journal of Hazardous Materials 137 (1): 267–276. doi:10.1016/j.jhazmat.2006.01.065. PMID 16530943.
  7. ↑ Carysforth, Carol; Neild, Mike (2002). GCSE Applied Business for Edexcel: Double Award (yn Saesneg). Heinemann. ISBN 9780435447205.
  8. ↑ Zhao, Xin-yue; Yang, Jin-yan; Ning, Ning; Yang, Zhi-shan (2022-06-01). "Chemical stabilization of heavy metals in municipal solid waste incineration fly ash: a review" (yn en). Environmental Science and Pollution Research 29 (27): 40384–40402. doi:10.1007/s11356-022-19649-2. ISSN 1614-7499. https://doi.org/10.1007/s11356-022-19649-2.
  9. ↑ “Government.” City Of Oxnard, www.oxnard.org/household-hazardous-waste/.

Dolenni allanol golygu

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Gwastraff_peryglus&oldid=11829721"